Page 13 - AGS Tarih Konu Anlatımlı Ultra Serisi

5. OSMANLI DEVLETİ’NDE

BÖLÜM KÜLTÜR VE MEDENİYET

DEVLET YÖNETİMİ
OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI Padişah

DATA YAYINLARI
● Osmanlı devlet anlayışı; eski Türk gelenekleri, İslam hukuku ● Padişahlar bulundukları görevi, kendilerine Tanrı tarafından
ve fethedilen yerlerdeki yönetim uygulamaları çerçevesinde verilmiş bir emanet olarak görürlerdi.
oluşturulmuştur. ● Padişahların kullandığı diğer unvanlar şunlardı: Bey, gazi,
● Osmanlı’da devlete; Devlet-i Aliyye, Devlet-i Muazzama, halife, hünkar, han, hakan, hüdavendigar, şahane, hümayun,
Devlet-i Ebed Müddet, Memalik-i Osmaniyye gibi isimler sultanı iklimi rum, çelebi, Kayzer-i Rum, emir.
verilmiştir. ● Halife unvanı resmi olarak ilk kez Küçük Kaynarca Antlaşma-
● Devlet yönetimindce nizam - alem ve kanun-u kadim esas sı’nda kullanılmıştır.
alınmıştır. ● Padişahlar; orduya komutanlık eder, divana başkanlık eder,
● Başkente “Pay-ı Taht” denilmiştir. Sırasıyla Söğüt, Bilecik, ferman yayımlar, kanunlara uygun ülkeyi yönetir, halkı korur ve
Karacahizar, Yenişehir, Bursa, İznik, Edirne ve İstanbul refahını sağlar.
yönetim merkezi yapılmıştır. ● Padişahın yasama yetkisi; ferman, berat, menşur, adalet-
● Osmanlı Devleti’nde kuruluştan itibaren görülen egemenlik name, kanunname ve yasaknamedir.
anlayışları şunlardır: ● Padişahın yürütme yetkisi, Divan-ı Hümayun ile birlikte kul-

Osman Bey - Orhan Bey dönemlerinde: Ülke hanedanın lanılır.
ortak malıdır� ● Padişahın yargı yetkisi; müsadere ve devşirmeler üzerinde
öldürme yetkisinin (kulluk usulü) olmasıdır.
I� Murat’tan II� Mehmet’e (Fatih) kadar: Ülke padişah ve ● Osmanlı şehzadeleri daha küçük yaşta sancaklara vali (san-
oğullarının ortak malıdır� cak beyi) olarak gönderilirlerdi.

II� Mehmet’ten I� Ahmet’e kadar: Ülke hükümdarın malı- ● Yanlarına lala adı verilen tecrübeli ve bilgili devlet adamları
dır� verilir; bunlar şehzadeleri devlet idaresi konusunda yetişti-
rirlerdi.
I� Ahmet’ten sonra: Ekber ve Erşed sistemi (Hanedanın ● Önemli şehzade sancakları; Balıkesir, Kütahya, Manisa,

en büyük erkek üyesinin tahta geçmesi) Isparta, Antalya, Sivas, Bursa, İzmit, Konya, Bolu, Menteşe,
Çankırı, Çorum, Trabzon, Muğla, Kefe (Anadolu dışında tek
● Osmanlı padişahlarının Yavuz Sultan Selim Dönemi’nden sancak), Amasya, Kastamonu ve Aydın’dır.
başlayarak halife unvanını alması devletin teokratik yapısını
güçlendirmiştir. Hükümdarlık Sembolleri (Alâmetleri)
Merkez Teşkilatı Otağ (Çadır), Sikke (Para), Tabl (Davul), Çetr (Şemsiye),
Tuğ, Tuğra, Cülûs Bahşişi, Cuma Selamlığı, Taht (Örgin),
● Merkez teşkilatı; padişah, saray ve Divan-ı Hümayun’dan
oluşmuştur. Hutbe, Hil’at, Sancak, Kılıç Alayı, Alem (Bayrak), Biat
Töreni, Ferman, Hatt-ı Şerif
NOTOT
N
• II� Selim Dönemi’nden itibaren sadece büyük ve hüküm-
• Sancağa çıkma sistemi Orhan Bey Dönemi’nde kurul- dar adayı olan şehzadelerin sancağa çıkmasına karar
muştur� I� Murat’tan itibaren ise padişahın bütün çocuk- verildi ve sadece Manisa şehri şehzade sancağı olarak
ları sancağa çıkmıştır� belirlendi�
• Fatih Dönemi’nde yasallaşan bu sistem daha sonradan • Sancak usulüyle tahta çıkan son padişah III� Mehmet’tir�
sonlandırılmış yerine kafes usulü getirilmiştir� • Sancak sistemini kaldıran padişah III� Mehmet’tir�
• Osmanlı’da sancak sistemini başlatan Orhan Bey’dir� • Sancak sistemi kalktıktan sonra bu sisteme dahil olma-
• Sancak sistemiyle ilk kez tahta çıkan I� Murat’tır� dan tahta çıkan I� Ahmet’tir�
• Sancak sistemini yasallaştıran Fatih Sultan Mehmet’tir� • Sancağa çıkma yerine şehzadelere ismen sancak verile-
rek yerine mütesellim (vekil) gönderildi�

80 Tarih