Page 143 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Fen Bilimleri Soru Bankası

Ünite 5: Maddenin Doğası
BECERI TEMELLI TEST 6 Maddenin Tanecikli Yapısı

1 Maddeler gözle göremediğimiz küçük taneciklerden oluşur. Bu taneciklerin dizilişi katı, sıvı, gaz hâlde olma durumlarına
göre farklılık gösterir. Tanecikler bulunduğu yerde ve hareket halindeyken birçok hareket gerçekleştirir. Madde tane-
ciklerinin bulunduğu konumu değiştirmeden yaptığı harekete titreşim, bulunduğu konumu değiştirerek yaptığı harekete
öteleme (yer değiştirme), uygun şartlarda kendi etrafında yaptığı harekete ise dönme hareketi denir.
Öğretmen, yukarıdaki bilgileri verdikten sonra maddenin tanecik özelliklerinden yararlanarak “Haydi Sıkıştıralım” adlı bir
deneyi öğrencilere yaptırıyor.

Deney Yapalım

Şırınganın bir ucunu parmağımızla kapatalım.

Şırınganın içine sırasıyla X, Y ve Z maddelerini koyarak sıkıştıralım.

Gözlemlerimizi not edelim.

X Y Z

1. 2. 3.

Deneyin Sonucu
1. ve 2. şırıngada bulunan maddelerden dolayı şırınganın pistonu hareket etmedi ancak
3. şırınganın pistonu kolayca hareket etti.

Verilen bilgilerden ve deney sonucundan yararlanarak şırınga içindeki X, Y ve Z maddeleri ile ilgili aşağıdakiler-
den hangisi söylenemez?
A) X maddesinin tanecikleri arasındaki boşluk yok denecek kadar az olabilir.
B) Z maddesi, dönme, öteleme ve titreşim hareketi yapabilir.
C) X ve Y maddesi katı olabilir.

D) X ve Y maddeleri titreşim hareketi yaptığına göre akışkandır.

2 Aşağıdaki tabloda maddenin hâlleri ve tanecikli yapısıyla ilgili özellikler verilmiştir.
I II III
Katı Çok azdır. Sıkıştırılamaz. Titreşim hareketi yapar
Sıvı Katılara göre fazladır. Titreşim, dönme ve öteleme hareketi yapar.

Gaz Çok fazladır. Kolaylıkla sıkıştırılabilir. Titreşim, dönme ve öteleme hareketi yapar.
Buna göre I, II ve III numaralı kısımlara hangi seçenekteki ifadeler gelmedir?

I II III
A) Maddenin hâli Boşluklu yapı Hareketli yapı
B) Hareketli yapı Taneciklerin dizilişi Maddenin hâli
C) Boşluklu yapı Hareketli yapı Taneciklerin dizilişi
D) Maddenin hâli Hareketli yapı Boşluklu yapı

142 5. Sınıf Fen Bilimleri