Page 83 - 10_biyoloji_ogretmenin

KALITIMIN GENEL İLKELERİ 81
KROMOZOMUN YAPISI VE SAYISINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER
ˇ Kromozom, DNA ve proteinden oluşmuştur. Kromozomlar üzerinde genler bulunur. Kromo-
zom üzerinde bulunan genlerde meydana gelen ani değişimlere kromozom mutasyonu denir.
ˇ Vücut hücrelerinde meydana gelen mutasyonlar kalıtsal değildir. Ama eşey ana hücrelerinde
meydana gelen mutasyonlar kalıtsaldır.
ˇ Mutasyonların çoğu öldürücü (letal) dür. Az bir kısmı faydalı olabilir.

ˇ Mutasyona neden olan faktörlere mutajen denir. Mutajenik faktörler arasında radyasyon,
bazı ilaçlar, uyuşturucular, ultraviyole ışınlar sayılabilir.

1. Kromozom Sayısındaki Değişiklikler

F Kromozomların sayısındaki değişiklikler ya otozom ya da gonozom olarak adlandırdığımız
kromozomların ayrılmaması sonucu olur.
F Kromozomların ayrılmaması sonucu normalden bir eksik ya da bir fazla kromozom sayısı-
na sahip canlılar oluşur. Bunlar genellikle hastalıklı bireylerdir.
NOT YAYINEVİ
Ayrılmama olayı, genelde mayoz-I sırasında homolog kromozomların ayrılmaması sonucu
oluşur.

a. Otozomlarda Ayrılmama
EDİTÖR
ˇ Genellikle otozomlarda ayrılmama 21. otozom çiftlerinde görülür.
ˇ Genelde kadınlarda mayoz bölünme ile oluşan yumurtalarında 21. çift otozom kromozom-
larının ayrılmadığı görülür ve 24 kromozomlu (23+X) ve 22 kromozomlu (21+X) yumurtalar
oluşur. 24 kromozomlu yumurtalar normal bir sperm ile döllenirse 47 kromozomlu dişi ve
erkek çocuklar oluşur. 22 kromozomlu yumurtaların normal bir spermle döllenmesiyle 45
kromozomlu çocuklar oluşur.

I. mayoz
1. ayrılmama bölünme Normal ayrılma

II. mayoz
Normal ayrılma bölünme Normal ayrılma 2. ayrılmama

Haploit Trizomik Trizomik Monozomik Monozomik Haploit Disomik Disomik Trizomik Monozomik
gamet gamet (Normal) (Normal)