Page 48 - 10_cografya_ogretmenin

46 DOĞAL SİSTEMLER

İntrazonal Topraklar

ˇ Türkiye’de görülen toprak türlerinden biri de dar alanlı, iklimden çok çevredeki ana kayanın
özelliğine göre biçimlenmiş intrazonal topraklardır. Bu topraklar killi, kalkerli ve kumlu
topraklar olarak farklı özellikler gösterirler.
ˇ Vertisoller, özellikle Tersiyere ait göl tabanlarındaki tortul depolar üzerinde oluşmuştur.
Vertisollere daha çok Trakya’da (Ergene Havzası), Bursa-Karacabey, Muş ve Konya Hav-
zalarında rastlanır. Bu yörede vertisollere kara kepir denir. Vertisoller üzerinde bitki
YAYINEVİ
örtüsü cılız, verim düşüktür. Dönen veya taş doğuran topraklar da denir.
ˇ Rendzinalar; killi, kireçli ve yumuşak kireç taşı üzerinde
oluşan topraklardır. İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Ege’de
bu tür topraklara rastlanır. Bu tür topraklarda daha çok
tahıl yetiştirilir.

ˇ Çorak (tuzlu alkali) topraklara iç bölgelerde ve akarsu
deltalarının bataklık kesimlerinde rastlanır. İç Anadolu Bölgesi’nde kahverengi
bozkır toprakları üzerinde tahıl
ˇ Toprağın içindeki su, buharlaşmadan dolayı yukarı doğru tarımı yapılmaktadır.
hareket eder. Sular buharlaşınca tuzlar toprağın yüzeyin-
de ya da yüzeye yakın yerlerde çökelir. Özellikle kapalı havzalarda ve eski göl tabanlarında
EDİTÖR
görülen bu topraklar, fazla oranda tuz içerdiğinden tarıma elverişli değildir. Tuz Gölü
çevresi tuzlu topraklarla kaplıdır.

ˇ Halomorfik topraklara Konya Havzası’nda, Erzurum Ovası’nın bazı kesimlerinde, Küçük Men-
deres ve Büyük Menderes deltalarının denize yakın olan kısımlarında rastlanır. Tarıma
elverişli değildir.
ˇ Hidromorfik topraklar, taban suyu seviyesinin yüzeye yakın olduğu yerlerde ve göl kenarla-
rında görülür. Muş ve Erzurum ovalarının taban suyu seviyesinin yüksek olduğu kesimlerde
bu topraklara rastlanır.

Azonal (Taşınmış) Topraklar

ˇ Türkiye’de buzulların kapladığı alan çok azdır. Bu nedenle
moren türü topraklara sadece yüksek dağlarda rastlanır.
Çöl alanı bulunmadığından löslere rastlanmaz.
ˇ Türkiye’de taşınmış toprakların en yaygın türü alüvyal
topraklardır. Akarsu ve yağışlarla taşınan materyaller,
üst üste birikerek alüvyal toprakları oluşturur.
ˇ Taşınmış toprakların tipik olarak görüldüğü yerler, kıyı
ve iç bölge ovalarıdır. İç bölgelerde Konya, Eskişehir, Er- Çukurova Türkiye’nin önemli alüv-
yal ovalarıdan biridir.
zincan; kıyılarda ise Çukurova, Bafra, Çarşamba ve Gediz