Page 172 - 10_edebiyat_ogretmenin

GEZİ YAZISI 9. ÜNİTE 170

GEZİ YAZISI

ˇ Bir yazarın, çeşitli sebeplerle yurt içinde veya
yurt dışında gezdiği ve gördüğü yerlerdeki gözlem,
tespit, deneyim ve yorumlarını canlı ve etkileyici
YAYINEVİ
bir dille aktardığı yazı türüne gezi yazısı denir.
Gezi, seyahatname olarak da adlandırılmaktadır.
Gezi yazılarını yazan kişilere de seyyah veya gez-
gin adları verilmektedir. Gezi yazılarının konu-
sunda bir sınırlama yoktur. Gezilebilecek her yer
oraya gitmek, orada bulunmak kaydıyla gezi yazısına konu olabilir. Bu tür metinlerde en
önemli husus, gidilen yeni mekâna ait gözlem ve tespitlerdir. Ancak bu gözlem ve izlenim-
ler arasında bir denge, ölçü olmak zorundadır. Gidilen yerlere ait tabii güzellikler yanında
tarih, coğrafya, edebiyat, kültür, sanat, bilim ve teknoloji, gelenek ve görenekler, mimarî,
şehircilik, siyaset gibi pek çok alanda tespit ve değerlendirmelerin yapılması; çok yönlü ve
EDİTÖR
hemen her türde ayrı ayrı görebileceğimiz konuların bir arada ele alınması, gezi yazısını
edebî bir tür olmakla birlikte aynı zamanda çeşitli araştırmalar yapılırken de başvurulacak
kaynaklar arasına koyar.
Gezi yazılarının şekil ve içerik özellikleri şunlardır:
ˇ Gezi yazılarında çoğu kez kronolojik zamanlı plân uygulanır. Gezi için yapılan hazırlıklar;
yolculuk, yolculuk sırasında görülen ilgi çekici olaylar; varış, varıştaki ilk izlenimler ve
seyahat süresince görülen yerler olarak sıralanabilir.
ˇ Gezi yazılarında da kendinden önceki söylenmişlerden, yazılmışlardan ayrı olmak yani
özgün olmak önemlidir. Aynı yerler daha önce de başkaları tarafından görülmüş, yazılmış
olabilir. İkinci gidişte görülenlerle, ilk gidişte görülenler arasındaki farklara bile değin-
mek gerekir.
ˇ Gezi yazılarında yazar açıklayıcı anlatım, öyküleyici anlatım, betimleyici anlatım ve tar-
tışmacı anlatım gibi bütün anlatım yollarından yararlanabilir. Ayrıca okuyucuya değişikliği
gösterebilmek için örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme gibi nesnel verilerden de
yardım alabilir.
ˇ Bu türde fotoğraf ve benzeri görsel imkanlardan yararlanılabilir.

Gezi Yazısı Türünün Tarihsel Gelişimi
F Gezi türünün uzun bir geçmişi vardır. Bugünkü tanımına ve niteliğine tam uymasa da
çok eski çağlarda gezi türünden sayılabilecek örneklerin bulunduğu bilinmektedir.