Page 72 - 10_kimya_ogretmenin

70 KARIŞIMLAR
Kristallendirme
ˇ Katı-sıvı homojen karışımlarda, çözeltinin ısıtılması veya soğutulması sonucunda katının
doygunluğa ulaşarak çöktürülmesi işlemidir.
ˇ Örneğin, şerbetli tatlıların ve reçellerin belli bir süre sonra şekerlenmesi kristallenmeye
örnektir.

ˇ Şekerin sudaki çözünürlüğü endotermik olup sıcaklık arttıkça artmaktadır. Yüksek sıcak-
lıklarda hazırlanan doygun şeker çözeltisi soğutulduğunda şeker kristallerinin oluştuğu
YAYINEVİ
gözlenir.
Ayrımsal Kristallendirme

ˇ Aynı sıvıda çözünen ve çözünürlükleri sıcaklıkla farklı şekilde etkilenen heterojen katı-katı
karışımların ayrılması işlemidir.

ˇ Ayrımsal kristallendirme ile ayrılacak bir karışım;

Aynı çözücüde çözünmeli,
F
Katılardan birinin çözünürlüğü endotermik olmalı, diğerininki ise ekzotermik olmalıdır.
F
ˇ Örneğin, NaNO ile NaCl tuzlarını içeren bir çözelti soğutulduğunda NaCl'nin çözünürlüğü
3
sıcaklıktan fazla değişmediğinden çözeltide çözünmüş olarak kalır. Ancak çözünürlüğü sı-
EDİTÖR 'ün çöktüğü gözlenir.
caklıkla doğru orantılı olarak değişen NaNO 3
Ekstraksiyon (Özütleme, Çekme)

ˇ Karışımdaki katı veya sıvı bileşenin daha iyi çözündüğü bir çözücü yardımı ile yarılması
işlemidir.

ˇ Ekstraksiyon ile ayırma;
Çayın demlenmesi sırasında çay yaprağındaki renk ve tat veren maddelerin suya geç-
F
mesi,
F
Söğüt ağacından aspirin ham maddesi olan salisilik asidin eldesi
F
Bitkilerden ilaç ve parfüm ham maddelerinin eldesi
Salamura peynirinin suda bekletilerek tuzunun alınması gibi ayırma işlemlerinde kulla-
F
nılabilir.

NOT
Özütleme işleminde özütlenecek maddenin özelliğine göre su yerine alkol, aseton, eter,
karbon tetraklorür ve sıvı yağlar gibi organik çözücüler kullanılabilir.
Özütleme işlemi, katı, sıvı ve gaz maddelerle yapılabilir.