Page 135 - 11_fizik_ogretmenin
P. 135
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 2. ÜNİTE 133
ELEKTRİKSEL KUVVET VE ELEKTRİK ALAN
Elektriksel Kuvvet (Coulomb Kanunu)
ˇ Yüklü cisimler birbirine yakın olduklarında zıt yönde ve eşit şiddetle kuvvet uygular. Uygu-
YAYINEVİ
lanan bu kuvvete elektriksel kuvvet denir. Aynı cins yükler birbirine itme, zıt cins yükler
ise birbirine çekme kuvveti uygular. Yüklerin işaretinden uygulanacak kuvvet yönü belirlenip
uygulanan kuvvetin şiddeti ise;
q .q
F = k. 1 2 ile hesaplanır. Coulomb kuvveti vektörel bir büyüklük olup uygulanan kuvvetin şiddeti
d 2
yüklerin çarpımı ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.
Kuvvet birimi Newton olup, yük birimi coulomb, uzak-
-F d F lık ise metre alınır.
2
k: Coulomb sabiti olup 9.109 N.m olur.
C 2
EDİTÖR
9 N.m
Coulomb sabiti k= 1 = 8,98.10 2 ’dir. Boşlukta
-F d F 4πε 0 C 2
en büyük değere sahiptir. Her ortamın kendisine özgü
bir elektriksel geçirgenliği vardır. Elektriksel geçir-
F d -F genlik ε (Epsilon) olarak ifade edilir. Boşluğun elekt-
2
C
riksel geçirgenliği yaklaşık ε = 8,85.10 -12 ’dir.
0
N.m 2
ˇ Yüklerin uyguladıkları kuvvet hesaplanırken yükün işareti formülde yazılmaz. Formülde kuv-
vetin büyüklüğü hesaplanır. Yüklerin işaretiyle kuvvetin yönü veya kuvvet yönünden yüklerin
işareti belirlenir. Ayrıca yüksüz (nötr) bir cisme yüklü bir cisim çekme kuvveti uygular.
Nötr cisim yüklü cismin etkisiyle kutuplanır. Zıt kutuplardan biri daha yakın olduğundan
çekme kuvveti itme kuvvetinden büyük olur ve yüklü cisim nötr cismi çeker.
d > d olduğundan F çekme > F itme olup yüklü cisim nötr
2
1
cismi çeker.
İki yük arasında oluşan kuvvet iki yükün bulunduğu
F i F ç doğrultu üzerinde olmak zorundadır. Aynı cins ise bu
d 1 doğrultuda dışa doğru, zıt cins ise içe doğru bir yönde
olur. Büyüklüğü formülden bulunup kuvvetler arasında
bileşke alınır.
d 2