Page 135 - 11_fizik_ogretmenin
P. 135

ELEKTRİK VE MANYETİZMA                      2. ÜNİTE     133




                        ELEKTRİKSEL KUVVET VE ELEKTRİK ALAN


             Elektriksel Kuvvet (Coulomb Kanunu)

              ˇ Yüklü cisimler birbirine yakın olduklarında zıt yönde ve eşit şiddetle kuvvet uygular. Uygu-
                                                  YAYINEVİ
             lanan bu kuvvete elektriksel kuvvet denir. Aynı cins yükler birbirine itme, zıt cins yükler
             ise birbirine çekme kuvveti uygular. Yüklerin işaretinden uygulanacak kuvvet yönü belirlenip
             uygulanan kuvvetin şiddeti ise;

             q .q
          F  = k.  1  2   ile hesaplanır. Coulomb kuvveti vektörel bir büyüklük olup uygulanan kuvvetin şiddeti
                d  2
          yüklerin çarpımı ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.
                                             Kuvvet birimi Newton olup, yük birimi coulomb, uzak-
          -F             d              F    lık ise metre alınır.
                                                                        2
                                             k: Coulomb sabiti olup 9.109  N.m    olur.
                                                                      C 2
                      EDİTÖR
                                                                       9 N.m
                                             Coulomb sabiti k=  1   = 8,98.10    2 ’dir. Boşlukta
          -F             d              F                  4πε 0          C 2
                                             en büyük değere sahiptir. Her ortamın kendisine özgü
                                             bir elektriksel geçirgenliği vardır. Elektriksel geçir-
                      F d   -F               genlik ε (Epsilon) olarak ifade edilir. Boşluğun elekt-
                                                                                   2
                                                                                  C
                                             riksel geçirgenliği yaklaşık ε  = 8,85.10 -12    ’dir.
                                                                    0
                                                                                 N.m 2
              ˇ Yüklerin uyguladıkları kuvvet hesaplanırken yükün işareti formülde yazılmaz. Formülde kuv-
             vetin büyüklüğü hesaplanır. Yüklerin işaretiyle kuvvetin yönü veya kuvvet yönünden yüklerin
             işareti belirlenir. Ayrıca yüksüz (nötr) bir cisme yüklü bir cisim çekme kuvveti uygular.
             Nötr cisim yüklü cismin etkisiyle kutuplanır. Zıt kutuplardan biri daha yakın olduğundan
             çekme kuvveti itme kuvvetinden büyük olur ve yüklü cisim nötr cismi çeker.
                                          d > d  olduğundan F çekme  > F itme  olup yüklü cisim nötr
                                            2
                                               1
                                          cismi çeker.
                                          İki  yük  arasında  oluşan  kuvvet  iki  yükün  bulunduğu
               F i          F ç           doğrultu üzerinde olmak zorundadır. Aynı cins ise bu
                            d 1           doğrultuda dışa doğru, zıt cins ise içe doğru bir yönde
                                          olur. Büyüklüğü formülden bulunup kuvvetler arasında
                                          bileşke alınır.
                        d 2
   130   131   132   133   134   135   136   137   138   139   140