Page 188 - 11_fizik_ogretmenin

186 ELEKTRİK VE MANYETİZMA
TRANSFORMATÖRLER

ˇ Alternatif gerilimi azaltan veya çoğaltan devre elemanlarına transformatör denir. Demir
bir çekirdeğin her iki tarafına bobinler bağlanır. Bobinlerden birine alternatif akım veril-
diğinde diğer bobinden alternatif akım elde edilir.

ˇ Transformatörler doğru akımla çalışmazlar. Alternatif akımın bu iletimi sırasında ısı enerjisi
olarak ortaya çıkan bu kaybı azaltmak için gerilim yüksek, akım düşük tutulmalıdır.

ˇ Devrede alternatif akım uygulanan kısma primer, çıkıştaki N P N S
YAYINEVİ
bobine sekonder sargısı denir.
ˇ Bir transformatörün gerilim yükseltici mi, düşürücü mü ol- V P ~ i P i S ~ V s
duğunu giriş ve çıkıştaki sarım sayıları belirler. Gerilimler
her zaman sarım sayılarıyla doğru orantılıdır. Sarım sayısı Primer Sekonder
değişmedikçe gerilim değişmez. Devrede; (Giriş) (Çıkış)
V : Giriş gerilimi
P
V : Çıkış gerilimi Sarım sayıları ile gerilimler doğru orantılıdır.
S
i : Giriş akımı N P = V P olur. Burada N > N ise V > V olup
P
S
S
P
P
i : Çıkış akımı N S V S
S
N : Girişteki sarım sayısı transformatör alçaltıcıdır.
P
N : Çıkıştaki sarım sayısı N < N ise V < V olup transformatör yük-
S
P
S
P
S
selticidir.
ˇ Bir transformatörün verimi çıkış gücünün, giriş gücüne oranına eşittir.
V N i
P = P = S
V N i
S S P
V i⋅ EDİTÖR
Verim = s s ile hesaplanır.
V i⋅ p
p
ˇ Transformatörlerde ısı enerjisi açığa çıktığından verim %100 olmaz. Eğer ideal transfor-
matörlerden bahsedilirse, burada ısı kaybı olmadığı kabul edilir. Yani verim %100 alınır.
Böyle bir durumda giriş gücü çıkış gücüne eşit olur.
P = P olup V . i = V . i elde edilir.
s
p
s
p
p
s
ˇ Transformatörlerde giriş ve çıkış akımı gerilimlerle ters orantılı olup giriş ve çıkış fre-
kansları eşit olur.
V i
f = f olup p = s olur.
s
p
V s i p
Ayrıca bir transformatörde bir alternatif akım girişi olup, birden fazla çıkış akımı elde edi-
lebilir.