Page 33 - 11_kimya_ogretmenin

MODERN ATOM TEORİSİ 31
E. YÜKSELTGENME BASAMAKLARI

1. YÜKSELTGENME BASAMAKLARI VE ELEKTRON DİZİLİMLERİ
ˇ Yükseltgenme basamağı (sayısı), bir atomun moleküldeki veya iyonik bileşikteki yük sayısıdır.
ˇ İyon yükü, NaCl bileşiğinde olduğu gibi net ve tam bir iyon yüküne sahip iyonlar için kul-
lanılabilir.

ˇ Yükseltgenme basamağı bütün elementlerin, iyonik bileşiklerdeki iyonların ve moleküler
yapıdaki atomların yükleri için kullanılabilir.

ˇ Atomların bileşiklerinde alabileceği yükseltgenme basamakları aşağıda verilmiştir.
F 1
H hariç elektron dizilimi ns ile biten 1A grubu elementleri ve geçiş metallerinden
Ag'nin yükseltgenme basamağı sadece +1'dir. H'nin yükseltgenme basamağı metallerle
oluşturduğu hidrür bileşiklerinde -1, diğerlerinde +1'dir.
Elektron dizilimi ns ile biten 2A grubu elementleri ve geçiş metallerinden Zn'nin
F 2
yükseltgenme basamağı sadece +2'dir. YAYINEVİ
F 2 1
Elektron dizilimi ns np ile biten 3A grubu elementlerinin (Al gibi) yükseltgenme
basamağı +3'tür.
Elektron dizilimi ns np ile biten 4A grubu metalleri p orbitallerindeki 2 elektronunu
F 2 2
EDİTÖR
vererek +2, değerlik elektronlarının tamamını vererek +4; gruptaki ametaller ise -4 ile +4
arasındaki yükseltgenme basamağına sahip olabilir.
F 2 3
Elektron dizilimi ns np ile biten 5A grubu metalleri p orbitalindeki 3 elektronunu
vererek +3, değerlik elektronlarının tamamını vererek +5; gruptaki ametaller ise -3
ile +5 arasındaki yükseltgenme basamağına sahip olabilir.

Elektron dizilimi ns np ile biten 6A grubu, p orbitalindeki 4 elektronunu vererek +4,
F 2 4
değerlik elektronlarının tamamını vererek +6; ayrıca gruptaki ametaller 2 elektron
alarak -2 yükseltgenme basamağında bulunabilir.
F 2 -2
6A grubundaki oksijen çoğunlukla -2, peroksit bileşiklerinde (O ) , süperoksit bile-
-
şiklerinde (O ) , sadece OF bileşiğinde +2 yükseltgenme basamağındadır.
2
2
F 2 5
Elektron dizilimi ns np ile biten 7A grubu, p orbitallerindeki 5 elektronunu vererek
+5, değerlik elektronlarının tamamını vererek +7 değerlik alabilir. F bileşiklerinde
sadece -1, diğer halojenler -1 ile +7 arasında yükseltgenme basamağında olabilir.
F 2 4 8
Bir elementin atomik (Na, Mg, Fe) veya moleküler (O , P , S ) halinde yükseltgenme
basamağı 0'dır.
F +
Tek atomlu iyonlarda yükseltgenme basamağı iyon yüküne eşittir. Buna göre K iyonu
+7
-3
+1, Mn iyonu +7, P iyonu -3 yükseltgenme basamağındadır.
F
Çok atomlu iyonlarda atomların yükseltgenme basamaklarının toplamı iyon yüküne eşit-
-3
tir. Buna göre PO iyonundaki atomların yükseltgenme basamakları toplamı -3'tür.
4
F
Bileşiklerde atomların yükseltgenme basamaklarının toplamı 0'dır.