Page 7 - tyt_paragraf

ANLATIM BİÇİMLERİ VE BÖLÜM

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI 1

TA TA
Anlatım Biçimleri
Yazarın duygu ve düşüncelerini ya da bir durumu, olayı anlatırken kullandığı yöntemlerdir.
1. Öyküleyici Anlatım: Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına sözle ya da yazıyla anlatıldığı anla-
tım biçimidir.
2. Betimleyici Anlatım: Varlıkların belirgin nitelikleriyle tanıtıldığı, varlık hakkındaki izlenimlerin belirtildiği an-
YAYINEVİ
latım biçimidir.
3. Açıklayıcı Anlatım: Okuyucuyu bilgilendirmek, ona bir şeyler öğretmek amacıyla sade ve anlaşılır bir dille
ele alınan anlatım biçimidir.
4. Tartışmacı Anlatım: Yazarın bir düşünceye karşı çıkarak kendi düşüncesini savunduğu, varsa yanlış düşün-
celeri çürütmek amacıyla sanki karşısında biri varmış gibi tavır takındığı anlatım biçimidir.
Düşünceyi Geliştirme Yolları
Parçada anlatılanları daha anlaşılır hâle getirmek, okuyucuyu etkilemek, onun ilgisini çekmek gibi amaçlarla
kullanılan yöntemlerdir.
1. Tanımlama: Bir kavram veya varlığın belirgin özellikleriyle tanıtılmasıdır. Tanımlama, "Bu nedir?" sorusunun
yanıtı olan açıklamalardır.
2. Karşılaştırma: Birden fazla varlık veya kavram arasındaki benzerlik ya da farklılıkların ortaya koyulmasıdır.
EDİTÖR
3. Örneklendirme: Bir düşüncenin veya durumun okuyucunun zihninde daha somut bir şekilde canlandırılması
için başvurulan anlatım yöntemidir.
4. Tanık Gösterme (Alıntı Yapma): Anlatılmak istenen düşüncenin başkalarının görüşlerinden, sözlerinden ya-
rarlanılarak açıklanması yoludur.
5. Sayısal Verilerden Yararlanma: Anlatılanları inandırıcı kılmak amacıyla konuyla ilgili yapılmış olan araştır-
maların sayısal verilerini ortaya koymaktır.
6. Benzetme: Bir kavramın ya da varlığın başka bir kavram veya varlığın özellikleriyle anlatılmasıdır.
7. Öznellik ve Nesnellik: Anlatıcının kişisel düşüncelerini içeren ifadelere öznel, herkesçe kabul edilen genel-
geçer ifadelere ise nesnel anlatım denir.
Bu tarz sorular şu şekilde karşımıza çıkar:
● Parçada kullanılan anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
● Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangilerine başvurulmuştur?
● Bu parçanın anlatım özellikleriyle ilgili olarak hangisi söylenebilir / söylenemez?
¯ PT TA
1. Yaşlı kadın bahçedeki gülleri suluyordu. Bahçe kapısı çalınınca elindeki hortumu kayısı ağacının köküne
bıraktı. Kapıyı usulca açtı. Postacı elindeki mektubu uzattı. Yaşlı kadının mektubu aldığı andaki mutlulu-
ğu gözlerinden okunuyordu. Postacıya birkaç kez teşekkür etti. Postacı gidince bahçedeki masaya oturdu.
Mektubu tekrar tekrar okudu. Vaktin öğle olduğunu fark etmemişti bile.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?

A) Betimleme B) Öyküleme C) Örnekleme D) Açıklama E) Karşılaştırma
Çözüm:
Parçanın geneline baktığımızda yaşanmış bir olayın, sade ve anlaşılır bir dille, gözlemlere dayanarak öyküleyi-
ci unsurlardan yararlanmasıyla anlatıldığını görmekteyiz. Ancak parçada betimleyici, örnekleyici ve açıklayıcı
anlatıma yer verilmemiştir. Dolayısıyla öyküleme anlatımın biçiminin parçanın tamamına hâkim olduğu söylene-
bilir. Doğru cevap B seçeneğidir.