Page 143 - tyt_tek_kitap_konu

KUVVET VE NEWTON HAREKET YASALARI 643

X ÖRNEK SÖR a = g. sina - k. g. cosa
F Yatay sürtünmeli İvme, kütleye bağlı değildir.
s Ɖ
yüzeyde durmakta
12 Ɖ mgsina = F ise cisim durur ya da sabit hızlı hareket
s
olan 3 kg kütleli eder.
9 cisme uygulanan
yatay kuvvettin,
oluşan sürtünme
kuvvetine bağlı
0 F değişim grafiği
verilmiştir. Doğadaki Temel Kuvvetler
Buna göre;
a) F = 3 N uygulandığında oluşan sürtünme kuvveti Zayıf Nükleer Kuvvet
b) F = 15 N uygulandığında oluşan sürtünme kuvveti Ɖ Zayıf nükleer kuvvet her parçacığa evrensel bir
şekilde etki eder. Şiddeti her parçacık için aynıdır.
c) F = 24 N kuvvet uygulandığında cismin kazanacağı Kısa menzilli bir kuvvettir. Atomun çekirdeğindeki
ivmeyi bulalım (g = 10 m/s) proton ile nötronlar arasında oluşur.

Güçlü Nükleer Kuvvet
˜ ˜Çözüm
Ɖ Atomun çekirdeğindeki proton ve nötronları bir arada
Grafiğe göre cisme etki eden statik sürtünmenin maksi- YAYINEVİ
tutan kuvvettir. Çekirdeğin dağılmasını önler. Bundan
mum değeri 12 N, kinetik sürtünme kuvveti 9 N'dur. Cis- dolayı etki mesafesi çekirdeğin boyutu ile sınırlıdır.
min durgun halden harekete geçebilmesi için 12 N'luk Temel kuvvetler arasında etkisi en fazla olan kuvvet-
statik sürtünmeyi yenmesi gerekir. tir.
a) 3 N cismi harekete geçiremez. Cisim dengede kala-
cağından F net = 0 olmalıdır. Cisme etki eden sürtünme
kuvveti 3 N olur. Elektromanyetik Kuvvet
b) 15 N cismi harekete geçirir. Cisim hareket edeceği
EDİTÖR Ɖ Bir atomun çekirdeğinin etrafında bulunan elektron-
için cisme kinetik sürtünme kuvveti etki eder, 9 N olur. ları atomun yapısında tutan kuvvettir. Elektronlar (-)
c) yüklü iken atomun çekirdeğinde bulunan protonlar
3 kg F = 24 N (+) yüklüdür. Bunlar arasında oluşan kuvvete denir.
Uzun menzilli bir kuvvettir. Sürtünme kuvveti, manye-
F = 9 N tik kuvvet, adhezyon, kohezyon gibi kuvvetler elektro-
K manyetik kuvvetlerdir.
2
24-9 = 3. a ⇒ a= 5 m/s olur.
Kütle Çekim Kuvveti

kuvvetler arasında en küçük olan kuvvettir. Newton
Eğik Düzlem Ɖ Kütlelerin birbirini çekme kuvvetine denir. Temel Fizik
tarafından keşfedilmiştir. Burada oluşan kuvvet cisim-
lerin veya nesnelerin kütleleri ile doğru orantılı iken
nesnelerin kütle merkezleri arasındaki uzaklık ile ters
orantılıdır. Kütle çekim kuvveti ile;
mgsinα mgcosα Ý Cisimler Dünya yüzeyinde kalıyor.
α Ý Gezegenler yörüngelerden çıkmıyor.
mg Ý Sularda gelgit olayları gözlemleniyor.
Sürtünmesiz olan eğik düzlemde F net = mgsina olur. Ɖ Bir cisme Dünya yüzeyinde etki eden yerçekimi kuv-
veti ya da kütle çekim kuvveti cismin ağırlığına eşittir.
mg sin⋅ α= m.a → a = g. sina F = m.g veya G = m . g yerçekimi ivmesi
Ɖ Eğik düzlemde ivme, kütleye bağlı değildir. Y.Ç.K
yerçekimi kuvveti kütle
F s
Sürtünmeli olan eğik düz- G: Ağırlık, Birimi (N)
mgsinα lemde F net = mgsina - F s
α mgcosα olur. m: Kütle, Birimi (kg) Birimi N = m
2
mg mgsina - k. mgcosa = m.a kg s
g: Yerçekimi ivmesi