Page 91 - tyt_tek_kitap_konu

DEVLETLEŞME SÜRECİNDE BÖLÜM

SAVAŞÇILAR VE ASKERLER 9

BEYLİK DÖNEMİ’NDE OSMANLI’NIN Türk Tarihinde Gazilik Kavramı
ASKERİ GÜCÜ Ɖ Gazi kelimesi, sözlükte hücum etmek, savaşmak,
yağmalamak, din uğrunda cihad etmek manasına
Ɖ Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında düzenli bir
gelmektedir. Savaşta başarı kazanan kumandanlara,
ordusu yoktu. İzlemiş olduğu gaza ve cihat politi- hatta hükümdarlara şeref unvanı olarak verilmiştir.
kası sayesinde Beylik Dönemi’nde askeri gücü farklı İslamiyet’in yayılmasından sonra şehitlikle birlikte
muharip unsurlardan meydana geliyordu. gazilik de askerden hükümdara kadar her savaşa
katılanın olmak istediği bir şeref unvanı hâline gel-
Ɖ Bu unsurlar inanç ve din uğruna savaşan gönüllüler, miştir. Batı Anadolu’daki uç beyleri gazi teşkilatından
aşiret savaşçıları, ücretli savaşçılar, alperen ve der- doğmuştur. Osman Bey ile Orhan Bey zamanlarında
vişlerdi. Tüm bu gruplar Osmanlı Beyliği’ne destek fethedilen yerler bu hükümdarlar tarafından gazilere
amacıyla fetihlere katıldılar. YAYINEVİ
dirlik olarak verilmiştir.
Ɖ Osmanlı Beyliği’nin batıya yönelik fetihlerinde yürüttüğü
gaza ve cihat politikası birçok Oğuz kabile ve oymak
savaşçılarının Osmanlı Beyliği’nde askeri güç olarak İlk Düzenli Birlik: Yaya ve Müsellemler
savaştıkları bilinmekle birlikte Anadolu’nun birçok inanç Ɖ Osman Bey zamanında beyliğin kuvvetleri; gönüllü,
EDİTÖR
grupları da (dervişler, tarikatlar) din uğruna savaşmak alperen, derviş, hizmetleri karşılığı ganimetten hisse
alan ve fethedilen yerlere atlı asker vermek şartıyla
için beyliğin muharip unsurları içinde yer aldılar. Bun- yerleşen Türkmen kuvvetleri ile ücretleri gündelik
lardan başka Ahiyân-ı Rûm (Ahiler), Bâcıyân-ı Rûm,
olarak ödenen Osman Bey’in şahsi askerlerinden
Abdâlan-ı Rûm, Gaziyân-ı Rûm adlarıyla anılan zümre- ibaretti.
lerden muharip unsurlar içinde yer aldılar.
Ɖ Aşiret kuvvetleri ile ulufeli (maaşlı) askerler, ilk zaman-
larda yeterli oldularsa da fetihler çoğaldıkça sayı olarak
Türk Tarihinde Alplik Kavramı yeterli gelmemeye başladı. Fetihler sonucu sınırların
genişleyip birçok gayrimüslimin, devletin vatandaşı
Ɖ Türkler, bozkır ikliminin zorlukları karşısında baş
durumuna gelmesi ve kuşatmaların uzaması üzerine
etmeyi ve düşman gücü karşısında eğilmemeyi aşiret kuvvetleri, istenilen zamanda istenilen yere ula-
öğrenmişlerdir. Türklerde bu güçlüklere karşı koyan- şamıyordu. Bu sebeple Orhan Bey Dönemi’nde yeni ve
ların gösterdiği kahramanlık ve cesaret örneği, onla- devamlı bir askeri birliğe ihtiyaç duyuldu.
rın toplumda saygın kişiler olarak görülmesini sağla- Ɖ İlk düzenli birlikler Orhan Gazi zamanında, Bursa’nın
mıştır. fethinden sonra kuruldu. Bursa Kadısı Çandarlı Kara
Halil’in teklifiyle yaya ve müsellem (atlı) denilen askeri
Ɖ Erken dönem Türk dini inancında da ölüm ötesinde
birlikler oluşturuldu. İlk etapta sağlıklı ve güçlü Türk
gökte ulvi bir hayat sürebilmek için Alp olmak şarttı. gençlerinden bin yaya, bin de atlı asker yazıldı. Bun-
Türklerin cesur ve kahramanlık yapmaya meyilli lar sefer zamanında ücret alacaklar, barış zamanı ise
karakterini simgeleyen kelime ise Alplik ve Alperen- kendilerine tahsis edilen araziyi ekip biçmekle meş-
lik olarak Türk diline yerleşmiştir. gul olacaklardı.

Ɖ Alp; kahraman ve pehlivan anlamına gelmektedir. Ɖ Yaya ve müsellemlerin sayısı zamanla artınca sefere
Aynı zamanda yiğit, korkusuz savaşçı, bir Türk baha- nöbetleşe gitmeleri esası getirildi. Yayalar 10’ar ve
100’er kişilik manga ve bölüklere ayrıldı; her 10 kişi-
dırıdır. Anadolu’yu boydan boya fetheden ve Türkiye
nin kumandanına onbaşı, 1000 kişininkine yüzbaşı,
Selçuklu Devleti’ni kuran Alperenlerin torunları iki asır hepsinin kumandanına ise binbaşı denildi. Müsellem-
sonra Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu gerçekleştir- ler ise 30’ar kişilik ocaklara bölündü ve her 30 kişiden
mişlerdir. beşinin sefere gitmesi esasa bağlandı.