Page 25 - 7-sinif-vip-tum-dersler-konu-anlatimli-22

FİİLDE Y
FİİLDE YAPI - 1API - 1 4. BÖLÜM 189
YAPILARINA GÖRE FİİLLER
• Fiiller yapılarına üç başlıkta incelenir.

Yapılarına Göre Fiiller

Basit Fiiller Türemiş Fiiller Birleşik Fiiller
Yardımcı Fiillerle Yapılan Birleşik Fiiller
Kurallı Birleşik Fiiller
Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller
Basit Fiiller
Basit Fiiller
• Yapım eki almamış ve diğer sözcüklerle birleşmemiş fiillerdir. Basit fiiller kip eklerini ve şahıs eklerini alabilir.

̛ Örnek:
Ő Her gün bir saat yürüyüş yapar � → yap - ar (Fiil köküne geniş zaman eki getirilmiştir.)
basit fiil çekim
fiil kökü eki
Ő Yüz metreyi dokuz saniyede koşmuş �→ koş - muş (Fiil köküne duyulan geçmiş zaman eki getirilmiştir.)
basit fiil çekim
fiil kökü eki
Ő Yıllardır üniversitede okuyorum � → oku - yor - (u)m (Fiil köküne şimdiki zaman ve şahıs eki getirilmiştir.)
basit fiil çekim çekim
fiil kökü eki eki

{ Not: Basit fiiller; kip ve kişi eki, ek fiil alabilir. Bu ekler çekim eki olduklarından fiilin yapısında değişiklik meydana
getirmez.

T
Türemiş Fiillerüremiş Fiiller
• Yapım eki getirilerek türetilmiş olan fiillerdir. Türemiş fiiller, isimden türeyenler ve fiilden türeyenler olmak üzere iki
başlıkta incelenir.
İsimden Türeyen Fiiller: İsim soylu sözcüklere, isimden fiil yapım eklerinin getirilmesiyle oluşan fiillerdir.

̛ Örnek: Ő su → su - la (mak) Ő göz → göz - et (mek) Ő kan → kan - a (mak)
Ő az → az - al (mak) Ő can → can - lan (mak) Ő garip → garip - se (mek)
Ő dert → dert - leş (mek) Ő kara → kara - r (mak) Ő baş → baş - la - t (mak)
Yukarıdaki örneklerde isim olan sözcükler başlangıçta mastar eklerini (-mak/-mek) alamazken yapım eki alıp fiil olduktan
sonra mastar eklerini alır hâle gelmiştir.

̛ Örnek: Köpeğiniz pek de güzelleşmiş � → güzel - leş - miş
türemiş isim yapım çekim
fiil kökü eki eki

Fiilden Türeyen Fiiller: Fiil soylu sözcüklere, fiilden fiil yapım eklerinin getirilmesiyle oluşan fiillerdir.

̛ Örnek: Ő koş- → koş - tur (mak) Ő oku- → oku - t (mak) Ő kayna- → kayna - t (mak)
Ő gör- → gör - ün (mek) Ő at- → at - ış (mak) Ő çek- → çek - il (mek)
Ő yaz- → yaz - ıl (mak) Ő sev- → sev - in (mek) Ő kaz- → kaz - ıt (mak)

Verilen örneklerde fiil olan sözcükler yapım eki almadan önce de yapım eki aldıktan sonra da mastar eklerini (-mak/ -mek)
alabilir.
̛ Örnek: Annem salonun duvarlarını sildirdi � → sil - dir - di → sil(mek) / sildir(mek)
türemiş isim yapım çekim
fiil kökü eki eki

EDİTÖR YAYINEVİ