Page 35 - fen-ve-muhendislik-bilimleri-icin-meslek-etigi

Meslek Etiği 159

12 MESLEK ETİĞİNDE ÖRNEK OLAYLAR

Bir dirhem ilim, bin okka edebe muhtaçtır.

Ebü Bekr Muhammed İbn Zekeriyye er-Razi (864-925)
12.1. Giriş
Mühendislik etiği eğitiminde, yapıcı etik çözümlemeler için gerekli
yetenekleri en kolay şekilde örnek olay incelemeleri sayesinde geliştirebiliriz.
Örnek olaylar, etik sorunların giderilmesi için olası seçeneklerin sonuçlarını
düşündürerek ahlaki hayal gücünü uyarırlar.
Örnek olaylar sayesinde;
• Etik sorunların varlığını algılamayı ve onları çözmek için gerekli analitik
becerileri geliştirmeyi öğreniriz,
• Bir kısım etik irdelemelerde, çözülemeyen belirsizlikler olabileceğini anlarız,
• Bazı durumlarda da akılcı ve sorumluluk sahibi profesyonellerin bile neyin
doğru olduğu konusunda çelişebileceğinin farkına varırız.
Mühendislik etiği eğitiminde değinilecek örnek olaylar gerçek ya da kurgusal
olabilir. Gerçek örnek olayların, öğrencinin de bağımsız olarak araştırabileceği,
kapsamlı ve detaylı bir şekilde belgelenmiş ve irdelenmiş olaylardan seçilmesinde
yarar vardır. Kurgusal örnek olayların ise zekice hazırlanması gerekir. Öğrencinin
hayal gücünü uyaracak, gerçekçi senaryoların mühendislerin mesleki davranış
ilkeleriyle ilişkilendirilmesi çok yararlı olacaktır.
Örnek olayların karmaşık ve çok yönlü olarak kurgulanması, meslek
hayatında her şeyin siyah-beyaz olmadığını, gri tonların ağırlıkta olduğunu
vurgulayacaktır.
Bilimde etik dışı davranış, yanıltma saptandığında özellikle araştırmacılar,
daha sonra araştırmacıların (çok merkezli olabilir) kurumları, bilim çevresi,
destekleyen kurumlar ve en fazla da toplum zarar görür. Bilime, bilimsel düşünceye
güven sarsılır. Bilimsel kurumlara destek azalır. Toplumda bilim ve aklın egemen
olmasına yönelik temel felsefe zedelenir. Bilimde etik dışı davranış öncelik
eğitimsizlikte olmak üzere yükselme hırsı, bilimsel niteliği yayın sayısı ile ölçme,
ekonomik öğeler, elde edilen desteği kaybetmeme, atama ve yükseltilmelerin yayın
sayısına ve belli standartlara bağlanması, yetersiz olanakları olanların mevki,
makam kapmak için yaptıkları yanıltmalardır [2].
Etik karar almada uygulanacak temel unsurlar şunlardır;
• Problem Tespiti: Öncelikli olarak problemin tespitinde etik kodlar ile
uyuşmazlıkların tespiti yapılmalıdır. Ayrıca işletmenin vizyonu ve misyonu
ile zıt olabilecek konular açıklığa kavuşturulmalıdır.

• Bilgi Toplama: Bu aşamada etik kararın en önemli basamağı olarak
düşünebiliriz. Yani bilgi toplamakta zaman baskısı daha fazla olur. Bu
yüzden bilgiye kolay ulaşma çabaları, karar vericilere daha cazip
geleceğinden etik kodlara uymayan davranışları sergileyebilirler.