Page 24 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 293
yukarıda inşa edilirler. Batardoların inşası ile nehir
yatağı daralır ve akarsu kabarır. Bundan dolayı su,
batardoların arasından daha hızlı akar ve taban oyulur.
Batordolar ağırlıklı olarak baraj yapılarında sıkça
kullanılır. Baraj yapılarında kullanılan batardolar için
18 “su kenarlarında veya su seviyesinin altında kazı
yapılabilmesi için uygulanan tahkim işine ya da suyun
inşaat sahasına girmesini önlemek amacıyla inşa
BATARDOLAR edilen “geçici bent” veya “sede” şeklinde
tanımlanmaktadır.
Regülatör inşaatının kuruda yapılabilmesi için
suyun inşaat alanından uzaklaştırılması gerekir. Bunun
DATA YAYINLARI
için inşaatın akarsu menbasında ve mansabında
batardolar inşa edilmesi gerekmektedir. Batardo
seddeleri “DSİ Dolgu İşleri Teknik Şartnamesi”ndeki
esaslara göre zonlu veya karışık dolgu tipinde
olmaktadır. Bu seddeler geçici yapı niteliğinde olup
inşaat alanına suyun sızmasını önlemektedir.
Bu durumda iki farklı uygulama tipi söz konusudur.
Bunlar;
• Ön (Memba) Batardo
• Arka (Mansap) Batardodur.
Batardolar, yapıldıkları malzemenin cinsine göre
dörde ayrılırlar.
1. Ahşap Batardolar
Su derinliği 200 cm’ye kadar olan yerlerde
Genel olarak, ırmak, göl, deniz gibi su kenarlarında genellikle ahşap batardolar uygulanır. Basit batardo
ya da su seviyesinin altında kazı yapılabilmesi için şekli ahşap palplanş uygulamasının meyilli olarak
uygulanan tahkim işlerine “batardo”, “bent” veya yapılmasına benzer. Suyun kazı yapılan çukura
“koferdam” denir. sızmasını önlemek için batardonun suyla temas eden
Özellikle su tutma yapılarında (baraj, gölet, yüzeyine kil, silisli kil gibi zemin malzemesi yığılabilir.
regülatör vb.) yapının ana gövdesinin inşaatını Su yüksekliğinin daha fazla olduğu yerlerde, ahşaptan
kolaylaştırmak, su tutmadan önce gelen akarsuyun yapılan sandık batardolar uygulanır. Bunlar iki şekilde
yönünü değiştirmek ve derive etmek, su tutulduktan yapılır.
sonra ise olası taşkınlarda gelen suyun ilk enerjisini Ahşap palplanş için en uygun ağaç taze köknar ve
kırarak taşkın suyunun ve enerjisinin direkt ana yapıya melez ağaçlarıdır. Kuru kereste zeminden alacağı
vurmasının önüne geçmek için inşa edilen yapılardır. rutubetle bozulur. Bu nedenle kuru kereste
genelde ana gövde ile benzer yapı malzemelerinden kullanılmamalıdır. Ahşap palplanşlar en az 150 cm’ye
teşkil edilir. kadar çakılırlar. Palplanş kalasların kalınlıkları
Barajın inşası esnasında inşaat sahasının kuru çakılacaklar derinliğe göre değişir. En az kalınlık 6-8
tutulması için nehir yatağının geçici olarak cm’den başlayarak artar, genişlikleri 20-30 cm
değiştirilmesi ve bu işlem için kullanılan batardo ve arasında değişir. Palplanş kalasları zemin suyunun
tünel, çevirme seddesi, çevirme kanalı olarak durumuna göre bindirme, lambalı zıvanalı veya balık
adlandırılan yapılar bütününe verilen isimdir. Batardo sırtı geçme ile birleştirilirler.
olarak adlandırılan yapı genelde küçük ölçekli toprak Çakılma esnasında birbirlerinden ayrılmalarını
bir barajdır. Bir tane membada bir tane de mansapta önlemek için uçları eğik olarak kesilir. Uçların çakılma
olmak üzere iki adet batardo yapılarak suyun inşaat esnasında ezilmelerini önleme ilmelerini önlemek için
sahasına girmesi engellenir. Önü kesilen su metal çar için metal çarık geçirilir. Çakma esnasında
derivasyon tüneli, derivasyon kanalı, konduvi ve zemine dik olarak inmelerini sağlamak için kenarlarına
benzeri bir yapı vasıtası ile inşaat sahasından kavrayıcı kirişler ve kılavuzlar tespit edilir. Kılavuz ve
uzaklaştırılarak inşaatın kuru bir alanda yapılmasını kavrama kirişleri kanca ve bulonlarla birbirine bağlanır.
sağlanır. Bu tip palplanşlar çıkarıldıktan sonra bir daha
Nehir ve deniz suları, temel çukurundan batardolar kullanılmazlar. Bu nedenle ekonomik değillerdir.
yardımı ile uzak tutulur. Batardoların kron denilen
başlıkları su seviyesinden 30-50 cm yukarıda tutulur.
Batardolar beklenilen en yüksek su seviyesinden