Page 15 - 10-sinif-cografya-soru

KAZANIM SORULARI
14 Toprak; fiziksel, kimyasal ve organik yollarla parçalanan kayaçların arasına hava, su ve birçok
canlı unsurun girmesiyle oluşan katmandır. Yeryüzündeki topraklar iklim koşulları, kayaçların
yapısı, yer şekilleri ve dış güçlerin etkinliğine göre üç ana gruba ayrılmaktadır. Zonal topraklar
ana kayanın bulunduğu yerlerde oluşan topraklardır. Bu topraklar yer aldıkları bölgelerin iklim
özelliklerini oldukça iyi yansıtırlar. Horizonlaşma tamamlanmıştır. Azonal topraklar, dış kuv-
vetlerin taşıyıp belirli alanlarda biriktirdiği materyaller üzerinde oluşan topraklardır. İntrazonal
topraklar ise zonal topraklar arasında adacıklar hâlinde oluşan iklimden çok çevresel özellik-
lere göre biçimlenen topraklardır.
EDİTÖR YAYINEVİ

IV - Tundra
III - Kahverengi
orman
I - Podzol

II - Laterit

Haritada numaralı alanlarda görülen toprak türleri karşılarına yazılmıştır.

Buna göre kaç numaralı alanlarda yanlışlık yapılmıştır?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) III ve IV E) I ve IV

15 Aşağıdaki topraklardan hangisinin oluş- 16 Aşağıdaki toprak türlerinin hangisinde
masında topografya ve ana materyal et- üzerinde yetişen bitki örtüsüne bağlı
kili olmuştur? olarak büyükbaş hayvancılık gelişmiştir?
A) Lateritler A) Terra - rossa topraklar
B) Terra Rossa B) Alüvyal topraklar
C) Alüvyal C) Çernezyom topraklar
D) Podzol D) Podzol topraklar
E) Rendzina E) Laterit topraklar

Toprağın Oluşumunda İklimin Etkisi: Belli bir coğrafi ortam- bakı gibi durumlar toprak oluşumunda önemli bir role sahiptir.
da uzun yıllar boyunca etkili olan atmosfer olaylarına iklim denir. Yüksek dağların yüksek kesimlerinde toprak oluşumu (sıcak-
İklim toprak oluşumunda en etkili olan faktördür. Nem ve yağı- lık ve nem azaldığından) yavaştır.
şın fazla olduğu yerlerde toprak oluşumu daha hızlı olmaktadır.
Kurak bölgelerde ise toprağı oluşturacak unsurlar daha az oldu- Toprağın Oluşumunda Organizmanın Etkisi: Kayaçlar üze-
ğundan toprak oluşumu yavaştır. rindeki bitkiler kökleri ile çözülmeyi hızlandırarak toprak olu-
Toprağın Oluşumunda Yer Şekillerinin Etkisi: Yeryüzü şe- şumuna önemli katkılar sağlar. Hayvansal canlıların atıkları ve
killeri iklim üzerinde büyük değişimler yaratmakta ve dolayı- öldükten sonra kalıntıları toprağa karışır, topraktaki verimi de
sıyla toprak oluşumuna da etki etmektedir. Yükselti, eğim ve arttırır. Topraktaki organik maddeye humus denir.
65