Page 24 - 5. Sınıf Bursluluk Sınavı Konu Anlatımlı
P. 24
5. ÜNİTE: MİMARİMİZDE DİNÎ
MOTİFLER
EDİTÖR YAYINLARI
DİNİN MİMARİMİZE ETKİSİ CAMİLERİ TANIYALIM
• Kültür; toplumların ortak duygu, düşünce, gelenek ve örfle- • İslam mimarisinde dinin etkisiyle orta-
riyle hayata dair birikimlerinin edebiyat, mimari, resim, oyun ya çıkan ilk yapılar camilerdir.
ve müzik gibi birçok alanda kalıcı değerlere dönüşmesidir. • Mescit, minaresiz ve küçük olan cami
• Din ve inanç, kültürün oluşmasını ve şekillenmesini önemli demektir.
ölçüde etkiler. • Cami kelimesi toplayan, bir araya geti-
• Hayatımızdaki birçok değerin kültürel boyutu olduğu kadar ren ve bir arada bulunduran gibi anlamlara gelmektedir.
kaynağını dinden alan bir boyutu da vardır. • Namaz vakitlerinde Müslümanlar camilerde bir araya gele-
rek namaz kılar, tanışır ve birbiriyle kaynaşırlar.
• Kültürü oluşturan ögelerden biri olan mimari, insanın yaşa-
dığı yeri imar etmesidir. • Birbirlerinin sorunlarından ve sıkıntılarından haberdar olur
ve bunların çözümü için dayanışma içine girerler.
• Bu imar sürecini ihtiyaçlar kadar din ve inanç da etkiler.
• Bu da toplumsal bağların güçlenmesine katkı sağlayarak
• İnsanların ibadet etmek için mabetler (ibadethane) inşa et- birlik ve beraberlik duygularını geliştirir.
mesi, yardımlaşma ve dayanışma için aşevleri, hastaneler,
çeşmeler yapması din ve inancın mimariye etkisinin örnek- • Ayrıca teravih, cenaze, cuma ve bayram namazlarında oku-
leridir. nan hutbeler ve verilen vaazlar, Müslümanların çeşitli konu-
larda bilgilenmesini ve ahlaki açıdan olgunlaşmasını sağlar.
• Müslümanlar; yaşadıkları şehirlerde, bölgelerde mimari
• Türklerdeki cami mimarisinin en güzel örneklerini Selçuklu-
eserleri de kuşatacak şekilde kültürel birçok eser ortaya lar, Anadolu Beylikleri, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti
koymuş, İslam’ın hayat anlayışını şehir mimarisine yansıt- dönemlerinde yapılan mimari eserlerde görmekteyiz.
mışlardır.
• Türklerde mimari yapıların zirvesini Osmanlılar döneminde
• Bu anlayışa göre şehrin merkezinde cami, ihtiyaç duyulan yapılmış olan camiler oluşturmuştur.
diğer yapılar ise caminin etrafında yer alır.
• Örneğin, İstanbul’daki Süleymaniye ve Sultan Ahmet Cami-
• Eğitimden sağlığa, yardımlaşmadan misafir ağırlamaya ka- si ile Edirne’deki Selimiye Camisi, mimaride gelinen noktayı
dar pek çok ihtiyaç, İslam mimarisinde çeşitli yapıların orta- göstermesi bakımından önemlidir.
ya çıkmasını sağlamıştır. • Camilerin kubbe, minare, şerefe, mihrap, minber, vaaz kür-
• Bu sayede dini mimaride cami, sebil, türbe, aşevi, imaretha- süsü ve şadırvan gibi bölümleri bulunur. Bunlardan kubbe,
ne, şifahane, kervansaray, medrese gibi eserleri imar eden minare, şerefe ve şadırvan caminin dış bölümlerindendir.
Müslümanlar yaşadığı coğrafyayı güzelleştirmişlerdir. • Minare, namaz vaktinin geldiğini bildirmek için ezan oku-
• İslam dininin direği olarak kabul edilen namaz ibadeti şehir- mak ve sala vermek maksadıyla cami gövdesine bitişik ola-
lerde cami, mescit, namazgâh abdest almak ve temizlen- rak veya caminin hemen yanında inşa edilmiş yapılardır.
mek için şadırvan, çeşme ve hamamların imar edilmesini • Minarelerin genelde orta yerlerinde “şerefe” adı verilen ve
sağlamıştır. müezzinin ezan okuduğu halka biçiminde bir mekân bulun-
• Müslümanlar en ince ve en yüce duygularını mimari eserler maktadır.
mimari eserler üzerinde sanatkârların dokunuşlarıyla somut • Kubbe ise caminin tavanında yer alan yarım daire şeklindeki
hâle getirmişlerdir. yapıdır.
• Güzel yazı yazma sanatı olan hüsnühat sanatı; duvarların, • Türk mimarisinde yapılan eserlerin sağlamlığının yanında
tabloların ve hatların kenarlarını desen desen süsleyen tez- estetiğine de önem verilmiştir.
hip sanatı; el emeğiyle küçük resimlerin çizildiği minyatür • Örneğin, camilerin içi ayet ve hadislerle süslenmiştir. Bu
sanatı; iç ve dış mekânları kaplayan porselen malzemelerin süslemelerde genellikle Allah’ın (c.c.), Hz. Muhammed’in
en güzel motiflerle işlendiği çini sanatı dini mimariyle birlikte (s.a.v.), dört halifenin ve Peygamberimiz’in torunları Hz. Ha-
gelişen sanatlardan bazılarıdır. san (r.a.) ile Hz. Hüseyin’in (r.a.) isimleri yazılıdır.
Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 275
