Page 20 - 7. Sınıf Bursluluk Sınavı Data Konu Anlatımlı

ÜRETİM, DAĞITIM VE TÜKETİM

DATA YAYINLARI

TOPRAKTAN ÜRETİR, z Selçuklularda tarım yapılan topraklar ikta denilen
TOPRAĞI YÖNETİRİZ bölümlere ayrılmıştı. İktalar hizmet veya maaş kar-
şılığında belirli süreler için askerlere, komutanlara
ve devlet adamlarına verilirdi. Bu usulle verilen
topraklar has, ikta ve haraci olarak üçe ayrılıyordu.
Has toprakların geliri doğrudan sultan ailesine veri-
liyordu. İkta sahipleri ise toprakları işleme karşılı-
ğında belli sayıda asker besliyor ve savaş zamanla-
rında orduya katılıyorlardı. Haraci toprakların geliri
z Toprak, yer kabuğunu oluşturan kayaların uzun yıl- de doğrudan devlet hazinesine aktarılıyordu.
lar boyunca parçalanıp ayrışması ile oluşan gevşek z Tımar sistemi (dirlik sistemi) ikta sisteminin Osmanlı
yeryüzü örtüsüne verilen genel bir isimdir. Fakat Devleti’ndeki devamıdır. Tımar Sistemi’nde devlete
toprağın önemine ve işlevine göre herkes için başka ait olan topraklar; rütbe ve derecelere göre has,
tanımlamaları da bulunuyor. zeamet ve tımar adı altında devlet görevlilerine

z Toprak bütün canlılar için hayat kaynağıdır. Yeryü- dağıtılırdı. Bu kişiler görevleri süresince kendile-
zünde yaşam toprak sayesinde devam eder. rine bırakılan topraklarda üretimin düzenli olarak
yürütülmesini sağlarlardı. Ayrıca toprağın üzerinde
z Ekonomik faaliyetlerin birçoğunda topraktan yarar- yaşayan köylüler ödemeleri gereken vergiyi tımarlı
lanılır. Tarım, hayvancılık, ormancılık, endüstri gibi sipahi adı verilen görevliye verirlerdi. Bu görevli,
sektörler toprakla ilişkilidir. hem topladığı vergilerle geçimini sağlar hem de

z Toprak hem bizi beslediği hem de bize vatan olduğu devlete "cebelü" adı verilen atlı asker yetiştirirdi.
için kutsal kabul edilerek "Toprak Ana" olarak kabul
edilmiştir. z Osmanlı Devleti’nde dirlik arazi üçe ayrılmıştır:
z Bir ulusun üretim yapabilmesi için, üzerinde bulun- Has: Senelik geliri 100 bin akçeyi geçen tımarlardır.
duğu toprağa ihtiyacı vardır. Gelirleri padişah ve üst düzey görevlilere verilen top-
raklardır.
z Erken çağlarda Anadolu’ya hakim olan Hititler dev-
lete ait toprakları ekip biçmek üzere devlet görevlile- Zeamet: Senelik gelir 20 bin akçeden 99.999 akçeye
rine veriyor, bunun karşılığında bu görevliler de dev- kadar olan dirliklerdir. Gelirleri orta dereceli memurlara
lete asker yetiştiriyordu. verilen topraklardır.
Tımar: Senelik geliri 19.999 akçeye kadar olan dirlik-
z Anadolu’da yaşayan Friglerin en önemli geçim kay- lerdir. Gelirleri savaşta yararlılık gösteren askerlere,
nakları tarım ve hayvancılıktır. Tarım ve hayvancı- saray ve cami görevlilerine verilen topraklardır.
lığı koruyacak kanunlar yapmışlardır. Friglerde öküz
öldürmenin ya da saban kırmanın cezası ölümdür.

z Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasından güçlü ulu- z Toprak her ne kadar devletin olsa da devlet toprağını
eken, vergisini veren köylüden toprağını almazdı.
sal krallıkların ortaya çıkmasına kadar olan sürede, Toprağını izinsiz terk eden köylüden ise çiftbozan
Avrupa’da feodalizm hakimdi. Temel üretim aracı vergisi alınırdı. Üç yıl üst üste toprağı ekmeyen köy-
olan toprak, birçok feodal bey arasında paylaştı- lüden toprağı alınır, başkasına verilirdi. İyi işlendiği
rılmıştır. Bu sistem en yaygın biçimiyle Avrupa’da müddetçe devletin kuvvet unsurlarından birini teşkil
uygulanmıştır. Toprağın mülkiyeti senyöre (derebey) eden tımar sistemi, iyice bozulması üzerine gözden
aittir. Senyörler kralların mutlak vekilleridir. Senyör düşünce, ilk olarak 1703’te Girit Adası’nda kaldırılıp
istediği zaman toprağı, üzerindeki köylülerle bera- maaşlı memurluk düzenine geçildi. Ülkenin diğer
ber satabilirdi. Köylünün toprak üzerinde hiçbir yerlerindeki tımarlarsa 1839’da yayımlanan Tanzi-
hakkı yoktu. mat Fermanı’yla tamamen ortadan kaldırıldı.