Page 62 - 7. sınf bursluluk konu anlatımlı editör 2024

İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR/ ALEVİ- BEKTAŞİLİK DİN KÜLTÜRÜ

İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR/ ALEVİ- BEKTAŞİLİK

Alevilik-Bektaşilik
• İslam kültüründe yaygın olan tasavvufi yorumlardan biri de Alevilik – Bektaşiliktir. Alevi; kavramı sözlükte, Ali’ye
EDİTÖR YAYINLARI
bağlı, Ali taraftarları anlamlarına gelir. Genel olarak Hz. Peygamberin vefatından sonra halifeliğin Hz. Ali ve onun
soyundan gelenlerin hakkı olduğunu savunan kişi ve gruplara Alevi denilmiştir. Bektaşilik; büyük Türk düşünürü ve
mutasavvıfı Hacı Bektaş-ı Veli’nin görüş ve düşüncelerini temel alan tasavvufi yorum biçimidir.
• Hacı Bektaş-ı Veli Horasan’da doğmuştur. Küçük yaşlardan itibaren İslam’i ilimleri öğrenmiştir.
• Alevi ve Bektaşilikte, yapılan törenlerde nefes adı verilen deyiş ve ilahiler söylenir. Alevilik – Bektaşilikte ocak; dede,
pir, mürşit gibi adlarla da anılan dini önderlerin ailelerini, soylarını nitelemek için kullanılır.

Cem ve Cemevi
• Cem, sözlükte toplamak, bir araya getirmek anlamına gelir. Alevi-Bektaşi kültüründe ise cem; bu düşünceyi benim-
seyen kimselerin, belli zamanlarında bir araya gelerek yatıkları toplantı ve törene denir. Cem erkanının yapıldığı yere
cemevi denir. Alevilik – Bektaşilikte bazı cem çeşitleri vardır. Abdal Musa cemi, ikrar cemi ve görgü cemi bunların
başlıcalarıdır.

Musahiplik
• Musahip; yol arkadaşı demektir. Alevilik – Bektaşilikte evli olan iki çiftin, pir huzurunda ikrar verip yol kardeşi olmala-
rına musahiplik denir. Musahip olmak isteyenler bu isteklerini pire bildirirler. Pir bu iki insanın kardeş olmalarını uygun
görürse onları kardeş ilan eder.

Razılık Ve Kul Hakkı
• Alevi – Bektaşilikte kul hakkı çok önemlidir. İnsanların kalbini kırmış, kul hakkına girmiş insanlar ceme katılamazlar.
Dolayısıyla kul hakkı yiyenler, birbirlerine zulmedenlerin cem başlamadan helalleşmeleri birbirlerinden razılık almala-
rı gerekir. Dede cem başlamadan insanlara birbirlerinden razı olup olmadıklarını sorar.
Hızır Orucu
• Hızır orucu Şubat ayının 13, 14 ve 15. günlerinde tutulur. Bir gün Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin rahatsızlanır. Hz. Fatıma
“Yavrularım iyileşsin 3 gün oruç tutacağım.” demiştir. Bir zaman sonra çocukları iyileşince üç gün oruç tutmuştur.

Muharrem Orucu
• Ay takvimine göre yılın ilk ayı Muharrem ayıdır. Hz. Peygamber Muharrem ayının “Allah’ın ayı” olduğunu ifade etmiş
oruç tutulması gerektiğini belirtmiştir. Alevi – Bektaşilikte, muharrem ayında 12 gün oruç tutulur. Bu 12 günün sonun-
da aşure pişirilerek halka dağıtılır.

Cem’de 12 Hizmet
Mürşit-Pir: Cemi yöneten önder.
Sakkacı: İbriktar da denir. Halka su dağıtır.

Rehber: Alevilik – Bektaşilik yoluna girmek isteyenlere yardımcı olan kişi.
Lokmacı: Kurban ve yemek işleriyle ilgilenir.
Gözcü: Cemin düzenini ve huzurunu sağlar.

Pervaneci: Cem sırasında semazenlik yapıp dönerler.
Zakir: Saz çalarak deyişler söyler.
Peyikci: Cemin yapılacağını herkese haber verir.

Süpürgeç: Her hizmetin sonunda cemevini süpürür
İznikçi: Gelenlerin ayakkabılarını düzenler.
Cerağcı: Aydınlatmalarla ilgilenir.

İbrikçi: Gelenlere el suyu döker.
262