Page 22 - 7-sinif-bursluluk-soru

TÜRKÇE 89

T
TEST EST
13
13 PARÇADA ANLAM
1. “Vücudumuzdaki bazı dokular ve organlar, yaralanmaları ve hasarları kendi kendilerine tamamen onarabilirken
bazıları bu yeteneğe sahip değildir. Hasar gören veya kaybedilen dokuların ve organların yeniden oluşmasına
rejenerasyon yani yenilenme denir. İnsanlarda rejenerasyon yeteneğinin geliştirilmesi sayesinde felçli uzuvla-
rın işlevini tamamen yeniden kazanması ya da hasar görmüş iç organların yenilenmesi mümkün olabilir. Hasar
gören dokular ve organlar kendilerini farklı yollarla yenileyebilir. Hücre düzeyindeki bu süreç vücut hücreleri
ya da kök hücreler ile gerçekleştirilebilir. Vücudumuzdaki her hücre belirli bir işlevi gerçekleştirir. Başlangıçta
belirli bir işlevi olmayan hücreler kök hücre olarak isimlendirilir. Kök hücreler başkalaşma adı verilen bir süreç
sonunda belirli bir hücre tipine, örneğin kas ya da sinir hücresine dönüşür. Farklı dokuların ve organların reje-
nerasyon yetenekleri birbirinden farklı olduğu gibi canlının türüne göre de rejenerasyon yeteneği değişebilir.
Örneğin insanlarda karaciğer ve deri gibi organlar yenilenebilirken, kollar ve bacaklar tamamen yeniden oluşa-
maz. Ancak iki yaşamlılar (hem karada hem suda yaşayabilen canlılar; örneğin semender, kurbağa...), planar-
yalar (bir yassı solucan türü) gibi bazı canlılarda kaybedilen ya da hasar gören organlar tamamen yenilenebilir.”
Yukarıda verilen parça ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) İnsanlarda felçli uzuvların işlevini tamamen yeniden kazanması mümkün olabilmektedir.
B) Bazı canlılarda kaybedilen ya da zarar gören organlar tamamen yenilenebilmektedir.
C) Başlangıçta belirli bir işlevi olmayan hücreler başkalaşarak belirli bir hücre tipine dönüşebilmektedir.
D) Vücudumuzdaki tüm organ ve dokular, yaralanmaları ve hasarları onarma yetisine sahiptir.

2. Sayısal verilerden yararlanma, yazarın anlattığı bir konuyu ya da bir düşünceyi desteklemek için istatistiksel
verilerden yararlanmasıdır.
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde sayısal verilerden yararlanılmıştır?
A) Güneş kremlerinde UV engelleme derecesi “Güneş Koruma Faktörü” ile ifade edilir. Örneğin cildiniz nor-
malde 20 dakikada kızarıyorsa, 15 koruma faktörlü güneş kremi bu süreyi teorik olarak 15 kat uzatarak 300
dakikaya çıkarabilir. Uzmanlar koruma faktörü 15 ile 50 arasındaki kremlerin yüzde 93’ten yüzde 98’e kadar
koruma sağladığını belirtiyor. Kimyasal koruma sağlayan moleküller UV soğurulması sonucu yapısal deği-
şikliğe uğradıkları için iki saatlik periyotlarla yeniden güneş kremi sürülmesi tavsiye ediliyor.
B) Bisküviler de nişasta içerdikleri hâlde bayatladıkça yumuşar. Bisküvideki nişastanın yeniden kristalleşme
süreci, yüksek oranda şeker yüzünden maskelenir. Şeker higroskopiktir, yani nem çekme özelliği vardır.
Bisküvide yüksek oranda bulunan şeker, nişastanın yeniden kristalleşmesiyle kaybedilenden çok daha fazla
suyu havadan çekerek yapısına kattığı için bisküvinin yumuşamasına sebep olur.
C) Tuzlu ve tatlı su kütleleri arasındaki geçiş bölgeleri olduğundan lagünler ekolojik açıdan hayli önemli ekosis-
temlerdir. Özellikle yavru balıklar, kuşlar ve diğer canlıların beslenme, barınma ve korunmasında önemli
işlevleri vardır. Hem karadan hem de denizden gelebilecek etkilerin yanı sıra yağış, buharlaşma, su kütle-
leri tarafından taşınan birikintilerin hareketleri, tatlı su girişi, kirlilik gibi faktörler lagünlerin doğal dengesini
değiştirebilir.
D) Su altında fotoğraf çekerken kullanılan objektifin özelliğine göre (örneğin geniş açı, standart açı, makro
objektifler) seçilecek fotoğraf açısına, ışık şiddetine ve açısına (özellikle güneşin konumuna), arka planın
rengine, çevredeki diğer ögelerin (örneğin dalgıç, tekne, başka bir canlı) fotoğrafın içine nasıl yerleştirilece-
ğine dikkat etmek gerekir.

EDİTÖR YAYINEVİ