Page 41 - 10. SINIF BİYOLOJİ FAVORİ DEFTERİM

2. ÜNİTE: KALITIMIN GENEL İLKELERİ ÖZETİN ÖZETİ

Q Kalıtımla ilgili Mendel’in bazı yasaları şunlardır: Mendel Genetiğinden Sapmalar

5 Mendel zıt özellikte iki saf dölü çaprazladığında F 1 Eş Baskınlık (Kodominantlık )
neslinin tamamının aynı fenotipte olduğunu Ben- Q Bir karakteri oluşturan alel çiftleri bir araya geldi-
zerlik (izotip) Yasası ile açıklar. ğinde her iki alelinde etkisini fenotipte göstermesine
eş baskınlık denir.
5 F neslinde aynı genotipte iki bezelye çaprazlan-
1
dığında (kendileştirme) F nesli elde edilir. F nesli Q Aleller arasında baskınlık ve çekiniklik söz konusu
2 2
ebeveynlerin fenotipinden farklı özellikte yavrular değildir. Bu duruma insanda MN ve AB kan grupları
meydana gelir. Gametlere ebeveynlerde bulunan örnek verilebilir.
alellerden yalnız biri aktarılır. Bu yasaya Ayrılma Çok Alellik
Yasası denir. Q Bir türde aynı karakteri etkileyen gen sayısının iki-
5 Çaprazlama sonucu oluşan bireyler anne ve baba- den fazla olması durumuna çok alellik denir.
dan kalıtsal özelliklerini belirleyen alellerden birini Q Fenotip çeşidi sayısı alel sayısı ile eş baskınlık sayısı-
alır. Hangi alelin hangi gamete veya bireye aktarımı nın toplamına eşittir.
bağımsızdır. Bu olaya Bağımsız Dağılım Yasası denir. n. (n+1)
Q Çok alellikte genotip çeşidi sayısı formülüyle
Punnet Karesi: Genetik çaprazlamaların sonuçlarını tahmin 2
etmede kullanılan diyagram yöntemidir. Punnet karesinde hesaplanır. n, alel sayısını gösterir.
erkek ve dişi gametler dikey ve yatay sütunlara yazılır. Kan Grupları
Q İnsanda AB0 kan gruplarının belirlenmesinde üç alel
Alellerin Gametlere Taşınması bulunur. Alyuvar zarları üzerinde bulunan kan grupla-

Homozigot Alellerin Gametlere Taşınması rına ait proteinlere antijen denir.
Bir veya daha fazla karakter bakımından homozigot Q A ve B olmak üzere iki antijen bulunur. Kan gru-
genotipli bireyler mayozla tek çeşit gamet oluşturur. bunda bulunan antijenlere karşı akyuvarlar tarafın-
Karakter sayısı gamet çeşitliliğini değiştirmez. dan antikor üretilir. Anti - A ve anti - B olmak üzere
Heterozigot Alellerin Gametlere Taşınması iki tane antikor bulunur.
Karakter bakımından heterozigot genotipli bireyler Kan Grubu
mayozla birden fazla farklı gamet oluşturur. Gamet sayısı (Fenotip) Genotip Antijen Antikor
n
2 formülüyle hesaplanır. n: heterozigot gen sayısıdır.
A AA, A0 A Anti - B
B BB, B0 B Anti - A
Monohibrit Çaprazlama
AB AB A ve B -
Q Bir karakter bakımından heterozigot bireylerin çap- Anti A ve
razlanmasına denir. Tek özellik bakımından melez olan 0 00 - Anti B
bireylere monohibrit bireyler denir. Rh + RR, Rr Rh -

Rh - rr - Anti - D
Dihibrit Çaprazlama
Q Kan transferlerinde dikkat edilen bir diğer unsur Rh
Q İki karakter bakımından heterozigot olan bireylerin faktörüdür. Rh antijeni taşıyan kan grubuna Rh +,
çaprazlanmasına dihibrit çaprazlama denir. taşımayana ise Rh - denir.
Kontrol çaprazlaması: Canlının fenotipinde baskın Q A ve B kan grupları birbirine eş baskın; O kan gru-
özellik taşıyan bireyin genotipinin belirlenmesi için aynı buna ise baskındır. (A=B>0)
karakterin homozigot resesif birey ile çaprazlanmasıdır.
Rh uyuşmazlığı: Rh - anne ile Rh + babadan Rh + gru-
NOT buna sahip fetüs oluştuğunda meydana gelebilir. Kan
uyuşmazlığı sonucunda bebekte çeşitli rahatsızlıklara ya
n
n
Q Genotip çeşidi 3 , fenotip çeşidi 2 ile hesaplanır. da ölüme neden olabilir.

MARKAJ YAYINLARIYAYINLARI
MARKAJ Markaj Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji 41