Page 65 - 10. SINIF BİYOLOJİ FAVORİ DEFTERİM

2. ÜNİTE: KALITIMIN GENEL İLKELERİ ÖZETİN ÖZETİ

Soyağacı

Evlilik
Q Belirli bir özellik için bireyin aile geçmişi hakkında bilgi Dişi Erkek
toplayıp bu özelliğin gelecek kuşaklara geçişini bir ağaç
halinde gösterilmesine soyağacı denir.
Çocuklar
Q Soyağacında dişiler , erkekler sembolü ile gösterilir.
Bireyler arasındaki yatay çizgi eşleri ( ), içi koyu Dişi Erkek
renkle işaretlenen ise ( ) izlenen özelliği taşıyan
bireyi gösterir.

Q Kuşaklar alt alta, doğan çocuklar ise doğum sırasına Ayrı yumurta ikizleri Tek yumurta ikizleri
göre soldan sağa dizilir.
Soyağacında Otozomal Dominant Kalıtıma İlişkin Özellikler

Q Hasta kişinin ya annesi ya babası ya da ikisi birden hastadır. Hastalık kız ve erkeklerde aynı oranda görülür.
Q Eşlerden biri hasta (heterozigot), diğeri normalse doğacak çocukların yarısı hasta olur.
Q Hem anne hem de baba hasta olduğu zaman (her ikisi de homozigot) çocukların tamamı hasta olur.

Q Hem anne hem de baba hasta olduğu zaman (her ikiside heterozigot) çocukların %75’i hasta olur.
Q Hastalık mutasyonla ortaya çıkmışsa hasta kişinin anne ve babası normal olur.
Soyağacında Otozomal Resesif Kalıtıma İlişkin Özellikler
Q Hasta çocuğun kardeşleri, cinsiyet farkı olmaksızın 1/4 olasılıkla hasta ve 3/4 olasılıkla sağlam olurlar.

Q Hasta çocuğun anne ve babası genellikle normal olur. Akraba evlilikleri hastalık riskini arttırır.
Q Hasta kişi normal bir kişi (homozigot) ile evlenirse çocuklarının hepsi normal fakat taşıyıcı olur.
Q Hasta kişi heterozigot bir kişi ile evlendiği zaman çocuklarının yarısı heterozigot normal, yarısı hasta olur.
Akraba Evliliklerinin Sakıncaları

Q Kan bağı olan kişiler arasında yapılan evliliklere akraba evliliği denir.
Q Akraba evliliklerinde en önemli sorun sağlıklı bireylerin genlerinde taşıdıkları hastalık genlerinin çocuklara aktarılma ihti-
malinin akraba olmayan çiftlere göre daha yüksek olmalıdır.
Q Akraba evliliklerinde sağırlık, anemi, zeka geriliği, hemofili, renk körlüğü gibi kalıtsal hastalıklar ortaya çıkar.

Genetİk Varyasyonların BİyoloJİk ÇeşİtlİlİĞİ Açıklamadakİ Rolü
Q Ekosistemdeki canlı çeşitliliğine biyolojik çeşitlilik denir. Aynı türün bireyleri arasında çeşitliliğe neden olan genetik kom-
binasyonların oluşmasına rekombinasyon denir.
Q Tür içi gen veya DNA'daki farklılıkların döllere aktarılması kalıtsal varyasyonlara neden olur.
Modifikasyon: Kalıtsal olmayan, genin işleyişinde meydana gelen değişimlerdir.
Mutasyon: DNA'nın nükleotit diziliminde bazı nedenler sonucunda meydana gelen değişmelerdir. Vücut hücrelerinde meydana
gelen mutasyonlar sadece o canlıyı etkilerken üreme ana hücrelerinde ve gametlerde meydana gelen mutasyonlar yavru
bireylere aktarılır.
Mutajen: Mutasyona sebep olan faktörlere denir. Radyasyon, ultraviyole, X, beta ve gama ışınları gibi yüksek enerjili ışın-
lar mutajene örnektir. Ayrıca, nitrik asit, hardal gazı, etil üretan, uyuşturucu maddeler, bazı ilaçlar ve akridin boyası gibi
faktörler de mutajenik etkiye sahiptir.

Markaj Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji
MARKAJ YAYINLARIYAYINLARI 65
MARKAJ