Page 123 - 10. SINIF TÜRK DİLLİ VE EDEBİYATI FAVORİ KAZANIM ODAKLI SORU BANKASI

9. Ünite: Gezi Yazs
KAZANIM TEST 1 Gezi Yazs - Divan Edebiyatnda Gezi Yazs

8. XVII. yüzyılda yaşamış olan -------------, saray kuyum- 10. Gez� yazısının özell�kler� arasında;
cusu Mehmet Zıllî Efendi’nin oğludur. İyi bir eğitim gör- I. Gezi yazılarının bir kısmı doğrudan; bazıları da mek-
müş ve IV. Murat Dönemi’nde saraya alınmıştır. Kendi- tup, günlük, röportaj türlerine ait tekniklerle kaleme
sinin anlattığına göre 1630 muharreminin aşure gecesi, alınır. Bu tekniklerle yazıldığında bile yazar “gözlem”
Ahi Çelebi Camii’nde cemaat arasında Hz. Peygam- gücünü ön plana çıkarır.
ber’i görmüş, heyecanlanarak “Şefaat ya Resûlallah!”
diyeceği yerde “Seyahat ya Resulallah!” demiştir. Hz. II. Gezi yazılarında öyküleyici, açıklayıcı ve betimleyici
Peygamber de onu hem şefaat hem de seyahat ile müj- anlatım biçimi kullanılır. Yer yer karşılaştırma, örnek-
delemiştir. Bunun üzerine önce İstanbul’u, daha sonra leme ve tanık göstermeden de yararlanılır. Özellikle
da imparatorluğun birçok yerini gezmiş ve gördüklerini okuyucunun daha iyi anlaması için anlatılan yer diğer
kaleme almıştır. Böylece divan edebiyatı nesrinin önemli yerlerle karşılaştırılır.
gezi yazılarından birini kaleme almıştır. III. Gezi yazılarında gözleme dayalı özellikler ön plana
çıkarıldığından genellikle niteleyici sözcükler kullanılır.
Parçada boş bırakılan yere aşağıdak� seyyah adların-
dan hang�s� get�r�lmel�d�r? numaralandırılmış �fadelerden hang�ler� yer alır?
A) Seydi Ali Reis B) Piri Reis A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) Katip Çelebi D) Evliya Çelebi D) I ve II E) I, II ve III
E) İbn-i Batuta

9. Bü tü n kubbelerdeki ibretli nakış ları Acem Mani yapmış - 11. Bütün dünya edebiyatlarında geçmiş yüzyıllardan beri
tır. Kendini gö stermek iç in Acem’den yetmiş deve yü kü gezi yazılarına rastlanmaktadır. Resmî görevlerle başka
renkli boya getirip yedi sene bu caminin duvar, kapı ve ülkelere gitme; savaş, kıtlık, ticaret ve din gibi nedenlerle
kubbelerini sü sleyip masraf gö stermiş tir. Koca Murad başka yerlere göçme gibi sosyal etkenlerin haricinde
giden masrafl ara bakmayıp her ustaya haddinden fazla ilginç yerler görme, yeni coğrafyalar keşfetme gibi birey-
ihsan verdiğ inden, bu caminin bir miskal taş ı bir altına sel amaçlarla da çıkılan yolculuklar, görülen yerler, gezi
mal olmuş tur derler. Hatta Timurtaş Paş azade Elvend yazıları için birer kaynak olabilmektedir.
Bey bina emini imiş . Onun yazdığ ına gö re, bu caminin Aşağıdak� yazar-eser eşleşt�rmeler�nden hang�s� bu
masrafı halis altın olarak yedi bin kese İ zmir malı sarf met�nde anlatılanlara örnek ver�lemez?
olunmuş tur. Ö teki halis gü mü ş ü n rayice gö re masra-
fını Allah bilir, demiş ler. Ç ü nkü yaptıranın ihsan kapısı A) Seydi Ali Reis’in Portekizlilere karşı savaşırken Hint
aç ık olduğ u iç in, yedi iklimde ne kadar yetenekli ü statlar Denizi’nde fırtınaya yakalanıp sonrasında Edirne’ye
varsa kerem sahibi Murad Han’ın cö mertliğ ini gö rmeye dönüşüne kadar geçen süreci anlattığı Mir’atü’l Me-
gelip her biri bu camide birer ibret verici eser bırakmış - malik adlı eseri
tır. Onun iç in bu camiye ne zaman girsen, her giriş te B) Katip Çelebi’nin Osmanlı ülkesinin birçok yeri hak-
değ iş ik gü zellikler gö rü rsü n. Hasılı, vasfında lisanlar kında ayrıntılı bilgiler verdiği Cihannüma adlı eseri
kısır, kalemler kırıktır. C) Evliya Çelebi’nin Osmanlı İmparatorluğu sınırlarında
Bu parçada gez� yazılarının aşağıda bel�rt�len özel- ve bu sınırların dışında kalan birçok yeri anlattığı on
l�kler�nden hang�s� görülmez? ciltlik Seyahatname adlı eseri
A) Rivayetlerden ve gözlemlerden yararlanılması D) Yirmisekiz Mehmed Çelebi’nin elçi olarak gönderildi-
ği ve on bir ay kaldığı Paris ile ilgili gözlemlerini aktar-
B) Gezilen yerin çevresindeki yapıların da anlatılması dığı Paris Sefaretnamesi adlı eseri
C) Açıklayıcı anlatıma yer verilmesi E) Abdülhak Hamit Tarhan’ın konsolosluklarda çalıştığı
D) Düş gücüne yer verilmemesi yıllarda Beyrut’ta kaldığı kırk günlük dönemde yaz-
E) Dilin göndergesel işlevinde kullanılması mış olduğu Makber adlı eseri

122 Markaj Yaynlar / 10. Snf Türk Dili ve Edebiyat
MARKAJ YAYINLARI