Page 497 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER SORU BANKASI - EDİTÖR YAYINLARI

497
TOPRAK OLUŞUMU VE TOPRAK TİPLERİ 1. ÜNİTE – 8. TEST
• Kayaçların dış kuvvetlerin etkisi ile ayrışması sonucu oluşan, içerisinde mineral, organik madde ve canlı
bulunduran doğal örtüye toprak denir. Toprak oluşumu; yer kabuğunu oluşturan kayaçların fiziksel, kim-
yasal ve biyolojik olarak ayrışmasıyla başlar.

Toprak Horizonları: Oluşumu tamamlanmış bir toprak kesitinden yüzeyden tabana doğru özellikleri bir-
birinden farklı A, B, C ve D katmanları (horizonları) olmak üzere dört farklı katman yer alır.

• Yeryüzündeki topraklar iklim koşulları, kayaçların yapısı, yer şekilleri ve dış güçlerin etkinliğine göre zonal,
intrazonal ve azonal olmak üzere üç gruba ayrılır.

Zonal (Yerli) Topraklar: Bulunduğu iklimin özelliklerini yansıtan topraklardır.
İntrazonal Topraklar: Oluşumunda ana kaya, yer şekilleri ve suyun etkili olduğu topraklardır.
EDİTÖR YAYINLARI
Azonal (Taşınmış) Topraklar: Dış kuvvetlerin taşıdığı malzemeleri biriktirmesi sonucu oluşmuş, taşın-
mış topraklardır.

1. Dış kuvvetler tarafından taşınan malzemelerin bi- 3. Zonal topraklar; tanecik boyutu, mineral bileşimi ve
rikmesiyle oluşan topraklardır. Toprak katmanları toprak gelişim süreci açısından ayrışma katı, birik-
görülmez. Mineral yönüyle zengindir. Verimleri yük- me katı ve yıkanma katı olarak tabakalara ayrılır.
sektir. Aşağıdakilerden hangisinde düzenli tabakalaşma
Buna göre aşağıdaki toprak çeşitlerinden hangisi görülen topraklardaki katmanlar doğru olarak ve-
bu toprak grubunda yer almaz? rilmiştir?

A) Alüvyal B) Moren C) Lös Ayrışma Birikme Yıkanma
Katı Katı Katı
D) Vertisol E) Kolüvyal A) B katı A katı C katı

B) B katı C katı A katı
C) C katı B katı A katı

2. Kasım Öğretmen; “Arkadaşlar, ülkemizde iklim çe- D) C katı A katı B katı
şitliliğine bağlı olarak zonal toprakların çeşitli türleri E) A katı C katı B katı
ortaya çıkmıştır. Türkiye’de en geniş alan kaplayan
toprak türü zonal topraklardır.” açıklamasını yaptık-
tan sonra aşağıdaki tabloyu çizmiştir.

Zonal Topraklar Azonal Topraklar
Kırmızı Topraklar Alüvyal Topraklar
Kahverengi Bozkır
Topraklar Lösler 4. Toprak; kayaçların ayrışması ve çözünmesiyle olu-
Çernozyomlar Regosoller şan, içinde çeşitli mineraller, canlılar, canlı kalıntıla-
Litosoller Kolüvyal Topraklar rı, hava ve su bulunduran yeryüzü örtüsüdür.
Kahverengi Orman Buna göre yağışın fazla olduğu ılıman-nemli iklim
Podzoller
Toprakları bölgelerindeki eğimli sahalarda toprakların hangi
özellikte olması beklenir?
Yukarıdaki tabloda yanlışlık yapılmıştır.
A) pH derecesi yüksek bazik karakterli olması
Tablonun doğru olması için hangi toprak türleri-
nin yer değiştirmesi gerekir? B) Günlük sıcaklık değişimlerine bağlı olarak fizik-
sel ayrışmanın fazla olması
A) Kırmızı Toprak - Regosoller
C) Erozyon ve heyelan nedeniyle toprak kalınlığının
B) Podzoller - Kolüvyal Topraklar fazla olması
C) Litosoller - Kahverengi Orman Toprakları D) Tuz ve kireç bakımından fakir olması
D) Çernozyomlar - Kolüvyal Topraklar E) İç püskürük kayaçlara bağlı olarak mineral bakı-
E) Podzoller - Kahverengi Orman Toprakları mından zengin olması