Page 107 - 11-kimya-beceri-temelli-soru

3. SIVI ÇÖZELTİLER VE

ÜNİTE
ÇÖZÜNÜRLÜK

KONULAR
• ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN ETKİLEŞİMLERİ
• DERİŞİM BİRİMLERİ
• KOLİGATİF ÖZELLİKLER
• ÇÖZÜNÜRLÜK
DATA YAYINLARI
• ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ÇÖZÜCÜ VE ÇÖZÜNEN İyon - İndüklenmiş dipol: İyon ile apolar molekül
ETKİLEŞİMLERİ arasında oluşan etkileşim türüdür.
London Kuvvetleri: Apolar moleküller ve soy gaz-
Her yerinde aynı özellik gösteren karışımlara homo- lar arasında oluşan etkileşimdir.
jen karışım (çözelti) adı verilir.
Çözeltiler; çözücü ve çözünen olmak üzere iki kısım- Çözünen taneciklerinin, su molekülleri ile çevril-
dan oluşur. Miktarca fazla olan ve diğerlerini dağı- mesi sonucu oluşan çözünmeye hidratlaşma (hid-
tan maddeye çözücü, diğer maddelere ise çözünen ratasyon), su yerine başka bir çözücü kullanılırsa
adı verilir. Sulu çözeltilerde su her zaman çözücü bu olaya da solvatasyon denir.
olarak kabul edilir. Çözücüsü sıvı olan çözeltilere Çözünme süreci üç basamakta gerçekleşir.
sıvı çözelti denir.
1. Çözünen tanecikleri arasında etkileşim zayıflar.
Bir çözücünün bir maddeyi çözüp, çözmeyeceği 2. Çözücü tanecikleri arasındaki etkileşim zayıflar.
çözücü ve çözünen arası etkileşim türlerine bağlıdır.
3. Çözücü ve çözünen molekülleri etkileşir. (Etkile-
● Çözünen madde çözücü içinde dağıldığı zaman şimin şiddeti ne kadar fazla ise çözünme oranı da o
çözünme süreci başlar. kadar fazla olur.)
● Maddelerin birbiri içinde çözünmesi veya çözünme- ● İyonik bileşikler (tuzlar) genellikle suda iyi
mesi çözücü ve çözünenin yapısına bağlıdır. çözünürler ve iyonlaşırlar. (Sofra tuzunun suda
Polar yapılı maddeler polar çözücülerde, apolar çözünmesi)
yapılı maddeler ise apolar çözücülerle çözülür. ● Çözünenin moleküler olarak (iyonlaşmadığı)
"Benzer benzeri çözer." çözündüğü çözeltiler moleküllerdir. (Şeker ya
ÇÖZÜNME OLAYI da alkolün suda çözünmesi)
Bir maddenin başka bir madde içerisinde iyon / DERİŞİM BİRİMLERİ
molekül boyutunda dağılarak homojen bir karışım Belli miktar çözücüdeki çözünen madde miktarına
oluşturmasına çözünme denir.
derişim veya konsantrasyon denir.
Çözücü ve çözünen molekülleri bir araya geldiğinde
tanecikler arasında meydana gelen itme ve çekme ÇÖZÜNEN MADDE MİKTARI VE DERİŞİM BİRİMLERİ
kuvvetleri, çözüneni taneciklerine ayırabiliyorsa Kütlece Yüzde Derişim
çözünen de moleküllerine veya iyonlarına ayrılabilir. 100 gram çözeltideki çözünmüş maddenin gram
cinsinden kütlesine kütlece yüzde (%) derişim denir.
Zayıf Etkileşim Türleri
Hidrojen bağı: Bir molekülde H - F, H - O ve H - N Kütlece % Derişim = Çözünen kütlesi . 100
bağlarındaki hidrojen atomu ile komşu moleküldeki Çözelti kütlesi
F, O, N atomları arasında oluşan etkileşim türüdür. ● Kütlece % derişimi ve kütlesi bilinen birden fazla
Dipol - dipol: Polar moleküller arasında oluşan çözelti karıştırıldığında oluşan yeni çözeltinin küt-
etkileşim türüdür. lece % derişimi
İyon - dipol: İyon ile polar molekül arasında oluşan
etkileşim türüdür. m .%1 + m .%2 + .... = m son .%son
1
2
bağıntısı ile bulunur.

105