Page 383 - 4. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 383

MADDELERIN ÖLÇÜLEBILIR ÖZELLIKLERI                                            4. ÜNITE    383


            KÜTLE                                            HACIM

                Bütün maddelerin belli bir miktarı var-          Maddelerin bulundukları ortamda kap-
               dır. Bu miktara kütle denir.                     ladıkları alana hacim denir.


                Bir maddenin kütlesi her yerde aynıdır,          Hacim maddenin miktarına göre değişir.
               değişmez.                                         Her maddenin bir hacmi vardır.

                Kütlenin ölçüsünü belirtmek için genel-          Hacmin ölçüsü litre (L) ve mililitre (mL)
                                                                                                      3
               likle kilogram (kg) ve gram (g) birimle-         ile gösterilir. Bazen mL yerine cm ’te
       EDİTÖR YAYINLARI
               ri kullanılır. Bir kilogram 1000 grama           kullanılır. 1 litre = 1000 mL
               eşittir.                                          Sıvı maddelerin hacmini ölçmek için dere-
                                                                celi kap kullanırız. Ölçü birimimiz litredir.
                Kütle tartım işlemin-                           “L” sembolü ile gösterilir. Daha az olan
               de eşit kollu terazi,                            sıvı miktarlarını ölçmek için ise mililitre

               elektronik terazi kul-                           (mL) kullanırız. Sıvıyı kaba koyduğumuzda
               lanılır.                                         kapta işaretli noktalardan hangisine geli-


                Sıvıların kütlesi ölçülürken öncelikle sı-      yorsa sıvının hacmi o kadardır.
               vının  bulunduğu  kabın  boşken  kütlesi

               ölçülür. Boş kabın kütlesine dara denir.                   500 mL                 500 mL
                                                                          400 mL
                                                                                                 400 mL
               Kap, kütlesi ölçülmek istenen sıvıyla dol-                 300 mL                 300 mL
                                                                          200 mL
                                                                                                 200 mL
               durulur.                                                   100 mL                 100 mL
                                                               500 mL                 300 mL
                Dolu kabın kütlesine de brüt kütle de-
               nir. Brüt kütleden dara çıkarılınca sıvının   {    Not:

               net kütlesi bulunur.
                                                             Belli bir şekli olmayan katıların hacmi-
            Sıvının kütlesi (Net kütle) = Brüt kütle - Dara   ni ölçmek için yine dereceli kap kullanırız.
            Örnek:                                           Önce dereceli kaba su koyulur. Suyun hac-

                                                             mi ölçülerek not edilir. Katı madde suyun
                           Boş süt şişesinin kütlesi         içine atılır. Böylece suyun seviyesi yükselir.

                           ölçülür. 150 g                    Bu ölçüm de not edilir. 2. ölçümden 1. öl-
               SÜT              SÜT
                                                             çüm çıkarılır. Katının hacmi bulunmuş olur.
                           Şişeye süt doldurulur ve          Suyun hacmi 400 mL’dir.
                           tekrar kütle ölçümü yapılır.

                           1150 g
 SÜT           SÜT                                                        600 mL                 600 mL
                                                                          500 mL                 500 mL
                                                                          400 mL                 400 mL
            Sıvının kütlesi (Net kütle) = Brüt kütle - Dara               300 mL                 300 mL
                                                                          200 mL
                                                                                                 200 mL
            Sütün kütlesi  = 1150 - 150                                   100 mL                 100 mL
                                                             Taşın hacmi  = 600 - 400 = 200 mL
            Sütün kütlesi = 1000 g = 1 kg’dır.
   378   379   380   381   382   383   384   385   386   387   388