Page 12 - 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 3. ÜNİTE: İNSAN VE ÇEVRE

hARİTALAR NE DİYOR?

Q Dünya üzerinde bulunduğumuz yeri veya gideceğimiz yerleri Q İşaretler çubuğundaki renkler yer şekillerinin deniz seviye-

bulmak için haritalara gereksinim duyarız. sinden ne kadar yüksekte olduğunu ifade eder.
Q Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuş bakışı Q Fiziki haritalarda deniz, göl ve akarsu gibi su kütleleri mavi

görünüşünün belli bir ölçeğe göre küçültülerek kâğıt üze- renkle gösterilir.
rine aktarılmasına harita denir.
Q Deniz seviyesi sıfır (0) olarak kabul edilir.
Q Haritadaki küçültme oranına ölçek denir.
Q Denizlerdeki derinlik arttıkça mavinin tonu koyulaşır.
Q Gerçekteki uzunlukları birebir haritaya geçiremeyeceğimiz Q Deniz seviyesine yakın, yükseltinin az olduğu yerler yeşil ve
için belli bir oranda küçültürüz. yeşilin tonları ile gösterilir.
GİRİŞ YAYINLARI
Q Haritalarda yer alan kentler, yükseltiler, yollar ve yerleşim Q Yükseltinin çok fazla olduğu yerler kahverengi ile gösterilir.
yerlerine ait bilgiler çeşitli simgeler ve renklerle gösteril-
mektedir. Q Yükselti arttıkça kahverenginin tonu koyulaşır.
Q Yükselti artmaya başladıkça yeşilin yerini sarı renk alır. Q Yükselti basamaklarına göre yeryüzü şekillerinin dağılışını
gösteren haritalara fiziki harita denir.
Q Bu renk ve simgelerin anlamları haritanın alt köşesinde
lejant adı verilen bölümde gösterilmektedir. Q Yeryüzünü oluşturan dağ, ova, plato, göl ve akarsu gibi
oluşumlar fiziki haritada gösterilmektedir.

Fiziki Haritalarda Bulunan Yer Şekilleri

Dağ Göl
Q Karalardaki çukurlara birikmiş durgun sulara denir.
Q Çevresine göre yüksekte kalan yeryüzü şekillerine denir.
Plato
Akarsu
Q Derin akarsu vadileri ile yarılmış geniş düzlüklere denir.
Q Belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman
zaman akan sulara denir. Körfez

Ova Q Karaların içine sokulmuş deniz parçasına denir.

Q Çevresine göre alçakta kalmış ve akarsu vadilerinin derin Ada
olmadığı geniş düzlüklere denir.
Q Etrafı sularla çevrili kara parçasına denir.
Vadi
Q Akarsuların yataklarını aşındırarak oluşturduğu yeryüzü Boğaz
şekillerine denir. Q İki denizi birbirine bağlayan dar su geçitlerine denir.
İklİmİn yaşamımıza etkİsİ

Q Bir yerde meydana gelen kısa süreli hava olaylarına hava durumu denir.

Q Gökyüzünün görüş, bulutluluk, nem, yağış, sıcaklık ve rüzgâr durumu çeşitli özellikleri ifade eder.
Q Hava durumu günlük yaşamımızı etkiler.
Q Bir yerde uzun yıllar boyunca gözlenen sıcaklık, nem, yağış, hava basıncı ve rüzgâr gibi meteorolojik olayların ortalamasına
iklim denir.
Q İklimi inceleyen bilim dalına klimatoloji, bu alanda çalışanlara ise klimatolog denir.

Q Ülkemizde üç çeşit iklim görülür.

42 Giriş Yayınları / 5. Sınıf Sosyal Bilgiler