Page 18 - 6. SINIF DUBLEKS SOSYAL BİLGİLER DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 2. ÜNİTE: TARİHE YOLCULUK

ORTA ASYA’DA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ

Türklerin Ana Yurdu
Q Türklerin ilk ana yurdu olan Orta Asya, doğuda Kingan Dağları, batıda Hazar Denizi, kuzeyde Sibirya, güneyde ise Hindikuş ve
Karanlık Dağları ile çevrilidir.

Q Orta Asya, karasal iklimin hâkim olduğu ve dağlarla çevrili bir bölgedir.

Asya (Büyük) Hun Devleti (MÖ 220 - MS 216) I. Kök Türk Devleti (552 - 630)

Q Asya Hunları, tarihte bilinen ilk teşkilatlı Türk devletidir. Q Kök Türk Devleti Büyük Hun Devleti’nden sonra Orta
Asya’da kurulan ikinci Türk devletidir.
Q Merkezi Ötüken olan Asya Hunları’nın bilinen ilk hükümdarı
Teoman’dır. Devletin en parlak dönemi Mete Han dönemidir. Q Kök Türkler Bumin Kağan önderliğinde Avarları yıkarak
Ötüken merkezli I. Kök Türk Devleti’ni kurdular.
Q Mete Han Asya’daki Türk boylarını bir çatı altında topladı.
Q Tarihte Türk adıyla kurulmuş olan ilk Türk devletiydi.
Q Asya Hun Devleti, en geniş sınırlara Mete Dönemi’nde
ulaştı. Q Bumin Kağan, ülkeyi doğu-batı olarak iki idari birime ayırdı.
Q Hun Devleti MÖ 54’te Doğu ve Batı olmak üzere ikiye Q İkili sistem esasına göre Bumin Kağan devletin doğusunu,
ayrıldı. kardeşi İstemi Yabgu ise batısını idare etti.
Q Batı Hunlarına MÖ 36’da Çinliler son verdi. Q Devletin en parlak dönemi Mukan Kağan Dönemi’dir.

Q Kuzey Hunları MS 155’de Siyenpilerin saldırıları sonucu yıkıldı. Q Mukan Kağan’ın ölümünden sonra yerine kardeşi Taspar
Güney Hunları ise Çinliler tarafından MS 216’da yıkıldı. Kağan (Ta-po) geçti.

Q Hunların bir kısmı Balamir Kağan önderliğinde Karadeniz’in Q Tapo Kağan’ın ölümünden sonra yaşanan taht mücadele-
kuzeyine geldiler ve Avrupa Hun Devleti’ni kurdular. leri I. Kök Türk Devleti’nin sarsılmasına neden oldu.

Q Avrupa Hunları en parlak dönemini Atilla Dönemi’nde Q Devlet Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı.
yaşadı. Hunların gelmesiyle göç eden kavimler, Kavimler Q Doğu Kök Türk Devleti 630 yılında Çin tarafından yıkıldı.
Göçü’ne neden oldu.
Q Batı Kök Türk Devleti ise Çin’e bağlı olarak yaşadı.
Q Kök Türkler konargöçer bir yaşam sürmüşlerdir.

II. Kök Türk (Kutluk) Devleti (682 - 742) Uygur Devleti (744 - 840)

Q Türkler I. Kök Türk Devleti’nin yıkılışından sonra 50 yılı Q Kutluk Bilge Kül Kağan liderliğinde Ordubalık (Karabalga-
aşkın bir süre Çinlilerin esaretinde yaşadılar. sun) merkez olmak üzere bağımsız Uygur Devleti’ni kur-

Q Kürşad Ayaklanması'nın ardından Kutluk Kağan liderliğinde dular.
birleşerek bağımsızlıklarını kazandılar. Q Devletin en parlak dönemi Moyen Çor Dönemi'dir.

Q Ötüken merkezli II. Kök Türk Devleti’ni kurdular. Q Moyen Çor, Türk birliğini yeniden sağladı.
Q Kutluk Kağan "İlteriş" (Devleti derleyen, toplayan) unva- Q Bögü Kağan Dönemi’nde Mani dini kabul edilerek devletin
nını aldı. resmi dini hâline getirildi.
Q Orhun Yazıtları II. Kök Türk Devletine (Kutluk) aittir. Q Mani dininin etkisiyle Uygurlar savaşçı özelliklerini kaybe-
Q Devletin en parlak dönemi Bilge Kağan Dönemi'dir. tiler.

Q Devlet, Karluk, Basmil ve Uygurların ortak saldırısı sonucu Q Yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.
yıkıldı. Q 840 yılında Kırgızlar, Uygur Devleti’ne son verdi.

18 Markaj Yayınları / 6. Sınıf Sosyal Bilgiler
MARKAJ YAYINLARI