Page 42 - 8. SINIF TÜRKÇE DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 13. BÖLÜM: YAPIYA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI

YAPIYA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI

Q Yazılı ve sözlü anlatımda duygu ve düşünceleri aktarırken dil bilimsel (yapısal) ya da anlamsal olarak açık, anlaşılır ve doğru
cümleler kurulmaması sonucu anlatım bozuklukları ortaya çıkar.

Özne-Yüklem Uyumsuzluğu

Q Özne-yüklem uyumsuzluğu kişi bakımından ve tekillik-çoğulluk bakımından olmak üzere iki alt başlıkta ele alınabilir.

Kişi Bakımından Uyumsuzluk Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk
Q Özne ile yüklem arasında kişi bakımından uyum olma- Q Özne ile yüklem arasında tekillik - çoğulluk bakımından uyum
GİRİŞ YAYINLARI
lıdır. olmalıdır. Bu uyum olmazsa anlatım bozukluğu oluşur.
Q Yüklem öznenin bildirdiği şahsa göre çekimlenmelidir. 5 Özne tekilse yüklem tekil olur.
» Ben ve Nisa dün seni aradı. (Yanlış) » Kadın eğilip ayakkabısını temizledi.
Ben ve Nisa dün seni aradık. (Doğru) » Köpeğim dün sürekli havladı.

» Oya, sen ve ben aynı okula yazıldı. (Yanlış) 5 Özne insan ve çoğulsa yüklem tekil ya da çoğul olabilir.
Oya, sen ve ben aynı okula yazıldık. (Doğru) » İnsanlar sırada bekliyorlardı / bekliyordu. (Doğru)

» Ben ve Belginler kampa gittim. (Yanlış) 5 Özne insan dışındaki bir varlık ve çoğulsa yüklem tekil olur.
Ben ve Belginler kampa gittik. (Doğru) » Tavuklar kümeste gıdaklıyorlardı. (Yanlış)
Tavuklar kümeste gıdaklıyordu. (Doğru)

Özne Yüklem
Özne Yüklem
Ben + Sen
Tekil Çoğul Tekil Çoğul
Ben + Sen + O BİZ
İnsan
Ben + Onlar
İnsan
Sen + O İnsan Dışındaki Varlıklar
SİZ
Sen + Onlar İnsan Dışındaki Varlıklar

Q Cümlenin öznesi belgisiz sıfat ya da belgisiz zamir ise yüklem mutlaka tekil olur.

» Hiçbiri buraya gelmek istemediler. (Yanlış) Hiçbiri buraya gelmek istemedi. (Doğru)

Eklerle İlgili Yanlışlar

Q Cümlede kullanımına gerek olmadığı hâlde iyelik eki kullanmak anlatım bozukluğuna yol açar.
» Çocuk yürümesini yeni yeni öğreniyor. (Yanlış) Çocuk yürümeyi yeni yeni öğreniyor. (Doğru)

Q Belgisiz sıfattan sonra kullanılan çokluk eki anlatım bozukuluğuna yol açar.
» Dün iş yerinden birkaç çalışanlar ayrıldı. (Yanlış) Dün iş yerinden birkaç çalışan ayrıldı. (Doğru)

Q Biri olumlu diğeri olumsuz yüklemli cümlelerde ek fiilin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
» Evleri bahçeli ama büyük değildi. (Yanlış) Evleri bahçeliydi ama büyük değildi. (Doğru)

148 Giriş Yayınları / 8. Sınıf Türkçe