Page 535 - 8. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

ÇOK PARTILI YAŞAMA GEÇIŞ DENEMELERIARTILI YAŞAMA GEÇIŞ DENEMELERI
ÇOK P 5. ÜNİTE 535
• Türk milletinin yaratılışına en uygun yönetim şekli • Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurucuları parti
olarak cumhuriyeti gören Mustafa Kemal, bu yönetim programlarında farklı fikirlere ve dinî inançlara saygılı
şeklinin demokrasi içinde gelişeceği inancındaydı ve oldukları ifadesine yer vermiştir.
cumhuriyet rejimini demokrasi ile tamamlamak isti- • Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının bazı üyelerinin
yordu. 1925 yılı başlarında çıkan Şeyh Sait Isyanı ile ilişkili
• Bu amaçla siyasi partilerin kurulması için çalışmalar oldukları anlaşıldı.

başlatmıştır. • Bunun üzerine rejim için tehlike oluşturduğuna karar
verilen bu parti, dini siyasete alet ettiği gerekçesiyle
Cumhuriyet Halk Fırkası 3 Haziran 1925’te Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.
• Mustafa Kemal 9 Eylül 1923’te Halk Fırkası’nı kurdu. Serbest Cumhuriyet Fırkası
EDİTÖR YAYINLARI
• Cumhuriyet Halk Fırkası cumhuriyet tarihinin ilk siyasi •
partisidir. Ekonomik sorunlar nedeniyle Cumhuriyet Halk Fır-
kası’na karşı genel bir memnuniyetsizlik havasının
• Bu partinin temeli Sivas Kongresi’nde kurulan Anado- doğması üzerine Mustafa Kemal demokrasiye geçişi
lu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ne dayanır. sağlamak için harekete geçti.
• Ilk adı Halk Fırkası olup cumhuriyetin ilanından sonra • Bu amaçla hükûmetin karşısında farklı ekonomi politi-
1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası, 1935’te de Cumhuri- kalarını savunan bir muhalefet partisinin kurulmasına
yet Halk Partisi adını almıştır. karar verdi.
• Cumhuriyet Halk Partisi 1950 yılına kadar iktidarda • Mustafa Kemal’in desteğini alan Fethi Bey, 12 Ağus-
kalmıştır. tos 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu.
• Cumhuriyet Halk Fırkası; • Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan bazı milletvekilleri istifa

› Laiklik ve cumhuriyete saygılıdır. ederek Serbest Cumhuriyet Fırkası’na katıldılar.
• Serbest Cumhuriyet Fırkası;
› Ekonomide devletçilik ilkesini savunmuştur.
› Egemenlik milletindir ilkesini savunmuştur. › Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ikinci muhalefet
partisidir.
› Laik ve ulusalcı eğitim anlayışını modernleşmenin
vazgeçilmez gereği olarak görmüştür. › Cumhuriyetçilik ve laiklik anlayışına bağlıdır.

› Köklü reform ve devrimleri gerekli görmüştür. › Ekonomide liberalizm (Serbest piyasa ekonomik
• Inkılaplar bu parti aracılığı ile gerçekleştirip yerleşti- modeli) fikrini savunmuştur.

rilmiştir. › Vergilerin yeniden düzenlenmesini savunmuştur.
› Kadınlara siyasi haklar verilmesini savunmuştur.
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası › Yabancı sermayeye açıktır.
• 17 Kasım 1924’te kurulan Terakkiperver Cumhuriyet • Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğiyle kurulan Serbest

Fırkası, Cumhuriyet Dönemi’nin ilk muhalefet partisi- Cumhuriyet Fırkası, kısa sürede sadece hükûmetin
dir. politikalarından hoşnutsuz kitlelerin değil cumhuriyet
• Bu partinin kurulmasıyla Türkiye Cumhuriyeti’nde çok ve laiklik karşıtı çevrelerin de yer aldığı bir parti duru-
partili hayata geçişin ilk adımı atılmıştır. muna geldi.
• Parti Rauf Bey, Refet Bele, Adnan Adıvar, Kâzım Ka- • Partinin amaçları dışına çıkıldığını ve kontrolü kay-
rabekir ve Ali Fuat Cebesoy gibi Millî Mücadele’nin betmekte olduğunu gören Ali Fethi Bey, Mustafa Ke-
önde gelen lider kadrosu tarafından kurulmuştur. mal ile karşı karşıya gelmek istemediği için 17 Kasım
• Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası; 1930’da partiyi feshetmiştir.

› Millî iradeye, dini düşünce ve inançlara saygılıdır. • Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın ardından Ser-
best Cumhuriyet Fırkası deneyiminin de başarısızlık-
› Liberal ekonomiyi savunur. la sonuçlanması ülkemizde henüz çok partili hayata
› Cumhurbaşkanının tarafsız olmasını savunur. geçiş için gereken şartların oluşmadığını gösterdi. Bu
nedenle 1945 yılına kadar yeni bir demokrasi dene-
› Devrimlerin zamana yayılarak yapılmasını savunur.
mesinde bulunulmadı.