Page 117 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ TİYATRO § 1 11717

» Arabayı biraz daha ileri park eder misiniz? (Bu cümlede “park eder misiniz?” fiiline “nereye”
sorusunu sorduğumuzda “ileri” cevabını almaktayız.)
» Aşağı sokakta yangın çıkmış. (Bu cümlede “aşağı” sözcüğü yer - yön bildirmesine rağmen zarf
değil sıfattır. Çünkü bu sözcük “sokak” ismini işaret yoluyla belirtmektedir.)

N
NOTOT
y Yer - yön zarflarının her zaman yalın hâlde kullanıldığı unutulmamalıdır. Bu zarflar hâl eklerin-
den herhangi birini aldığında zarf olmaktan çıkar ve tür olarak isimleşir.
» Hep birlikte yukarı çıkalım. (“yukarı” sözcüğü yer - yön bildirir, yalın hâldedir ve fiile sorulan
EDİTÖR YAYINEVİ
“nereye” sorusunun cevabıdır. Dolayısıyla bu sözcük yer - yön zarfıdır.)
» Hep birlikte yukarıya çıkalım. (“yukarıya” sözcüğü yalın hâlde olmadığından, hâl eklerinden
birini aldığından bu sözcüğün, “nereye” sorusuna cevap verse de yer-yön zarfı olduğu söyle-
nemez.)

ÖLÇÜ / MİKTAR ZARFI

* Fiillere, fiilimsilere, sıfatlara ve zarflara sorulan “ne kadar” sorusunun cevabı olan zarflar-
dır. Bu zarflar; fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların ve zarfların anlamını ölçü / miktar bakımından
tamamlar. En fazla kullanılan miktar zarfları arasında “en, daha, pek, çok, hep, hiç, az, biraz,
kadar, denli, gibi, fazla...” sözcükleri yer alır.
» Maç uzayınca çok yoruldum. (Bu cümlede miktar zarfı olan “çok” sözcüğü “yorulmak” fiilinin
anlamını ölçü bakımından tamamlamıştır.)
» Çok konuşan bir insandır. (Bu cümlede miktar zarfı olan “çok” sözcüğü “konuşan” fiilimsisinin
anlamını ölçü bakımından tamamlamıştır.)
» Çok güzel bir elbise aldım. (Bu cümlede miktar zarfı olan “çok” sözcüğü “güzel” sıfatının anla-
mını ölçü bakımından tamamlamıştır.)
» Çok hızlı koşuyor. (Bu cümlede miktar zarfı olan “çok” sözcüğü zarf olarak kullanılan “hızlı”
sözcüğünün anlamını ölçü bakımından tamamlamıştır.)
» Bugünlerde hepimizin çok işi vardı. (Bu cümlede “çok” sözcüğü “iş” ismini belirtmiştir. Dolayısıyla
bu sözcük tür olarak miktar zarfı değil belgisiz sıfattır.)

SORU ZARFI

* Eylemin anlamını soru yoluyla belirten zarflardır. Başka bir ifadeyle diğer zarfları ve cümledeki
zarf tümlecini bulmaya yarayan soru sözcükleridir. Zarfları bulmak için kullandığımız “nasıl, ne
zaman, nereye, niçin, ne kadar” sözcükleri cümlede fiilin anlamını soru yoluyla belirtecek şekilde
kullanıldığında soru zarfı olur.
» Buraya kadar nasıl geldiniz? (Bu cümlede “nasıl” soru sözcüğü “geldiniz” fiilini soru yoluyla
belirtmektedir.)
» Onunla ne zaman konuştunuz? (Bu cümlede “ne zaman” sözcüğü “konuştunuz” fiilini soru
yoluyla belirtmektedir.)