Page 99 - 10_edebiyat_ogretmenin

DESTAN 97

Destanların Oluşum Aşamaları

Destanlar doğuş, yayılma ve derleme olmak üzere üç aşamadan oluşur. Bu aşamaların özellikleri
şunlardır:

ˇ Doğuş: Destanların doğuş aşamasında milletin hayatında derin izler bırakan bir olay
(savaş, göç, işgal, deprem, kıtlık...) yaşanır ve bu olay çerçevesinde yüceltilmiş, olağanüstü
özelliklere sahip kahramanlar görülür.
YAYINEVİ
ˇ Yayılma: Doğuş aşamasında ortaya çıkan olay, yayılma aşamasında halk arasında sözlü bir
şekilde dilden dile yayılır. Olayın etkileri daha belirginleşir ve olay sözlü gelenekte nesil-
den nesile, bölgeden bölgeye aktarılır.
ˇ Derleme (Yazılış): Bu aşamada sözlü gelenekte yaşayan destanı, güçlü bir şair bir bütün
hâlinde derleyip manzum olarak yazıya geçirir. Çoğu zaman bu destanların kim tarafından
derlendiği ve yazıya geçirildiği belli değildir.

Destan Türleri

Destanlar oluşum biçimlerine göre doğal destan ve yapay (yapma) destan olmak üzere ikiye
EDİTÖR
ayrılır:
ˇ Doğal Destan: Toplumun ortak malı olan ve birtakım olaylar sonucu kendiliğinden oluşan
destanlardır. Bu destanlar yazının henüz bulunmadığı ve yaygınlaşmadığı bir kültürde do-
ğup kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarıldıktan sonra yazıya geçirilmiştir. Doğal destanla-
rın söyleyeni belli değildir. Bu destanlar ozanların değişik zamanlarda söyledikleri şarkı ve
şiirlerin bütünleşerek işlenmesiyle oluşmuştur.
Ait Olduğu Millet / Ait Olduğu Millet /
Destan Adı Devlet Destan Adı Devlet
F İlyada ve Yunanistan Le Cid İspanya
Odysseia F F F
F Şehname İran Beowulf İngiltere
(Firdevsi) F F F
F Kalevala Finlandiya Gılgamış Sümer
(Lönnört) F F F

F Şinto F Japon F İgor F Rusya
F Mahabharata ve Hindistan F Nibelungen Almanya
Ramayana F (Wagner) F
F Chanson de Fransa F Oğuz Kağan, Türk
Roland F Türeyiş F