Page 62 - 11_fizik_ogretmenin

60 KUVVET VE HAREKET

Potansiyel Enerji
E k E k
ˇ Bir cismin yüksekliği arttıkça potansiyel enerjide artar.
E p G.h
Eğim = tanα = = = G
h h
ˇ Uzama miktarı veya sıkışma miktarı esnek cisimlerde kuvvet ile doğru α x
orantılıdır.
F
Eğim = tanα = = k ⇒ F = kx E p E p
x
Robert Hooke yaptığı deneylerde tavana astığı yayların ucuna aynı
ağırlıkta yükler asmış ve yaylardaki esneme miktarını ölçmüştür. Yaptığı α
deney sonucunda esneme miktarını yayların ilk uzunluklarına oranlayınca h
bütün yayların aynı oranda esnediğini görmüştür. Hooke gözlemleri sonu-
cu; F = kx eşitliğini bulmuştur.
F
(F = kuvvet, x= esneme miktarı, k= yay sabiti) YAYINEVİ
α
Esneklik Potansiyel Enerjisi x
ˇ Yay Kuvveti: Esnek bir yayın ucuna bir cisim asılırsa, cismin bir ağırlığı olduğundan yay

uzar. Yayın ucuna asılan cisimlerin ağırlıkları farklı olursa yayın da farklı miktarlarda
uzadığı görülür.
ˇ Cismin ağırlığı arttıkça yaydaki uzama miktarı da artar.

Grafikte kuvvet ile uzamanın doğru
G(kuvvet)
k k orantılı olduğu görülür. Grafiğin eğimi
k EDİTÖR
G
x x 2 k yay sabitine eşittir. Esnek bir yayın
1 2
G x kadar uzatılması halinde yaydaki geri
1
x (uzama)
G x x çağırıcı kuvvet; Fyay =− kx olur.
1 1 2
G
2
(-) işareti, uzama ya da sıkışma ile yay kuvvetinin zıt yönlü olduğunu gösterir.
Yayların Seri ve Paralel Bağlanması

k
1 Uç uca eklenmiş ise, eş değer yay sabiti; 1 = 1 + 1 dan bulunur. Özdeş iki
k eş k 1 k 2
k
2 k
yay seri olarak bağlanırsa eş değer yay sabiti olur.
F=G 2