Page 60 - 12_fizik_ogretmenin

58 ATOM FİZİĞİNE GİRİŞ VE RADYOAKTİVİTE

duğunu gösterir. Enerji bağıntısına göre, yörünge numarası arttıkça toplam enerji-
sinin zıt işaretlisine iyonlaşma enerjisi denir. İyonlaşma enerjisi temel haldeki bir
atomdan bir elektron koparmak gerekli en düşük enerjidir.
2
Z
E = -E = R = 13,6 eV olur. (Hidrojen için)
İyonlaşma Toplam 2
n
R: Rydberg sabiti (13,6 eV) Z: Atom numarası

Atomun Uyarılma Yolları
 Temel halde bulunan bir atoma, üst enerji seviyesine geçmesi için bir enerji verilirse,
atom bu enerjiyi soğurarak uyarılmış hâle geçer. Atom 4 yolla uyarılır.

 Isıtılarak uyarma  Elektronla uyarma
 Atomları çarptırarak uyarma  Fotonla uyarma

Isıtılarak Uyarma YAYINEVİ
 Temel hâlde bulunan hidrojen atomunun elektronu, atomu ısıttığımızda bir üst yö-
-8
rüngeye çıkar. Atomun kararlı hâlde bulunma isteğinden dolayı 10 saniye gibi çok
kısa sürede temel hâle döner. Bu geçiş sırasında aldığı fazla enerjiyi foton salarak
geri verir.
EDİTÖR
-8
e - ısıtılırsa e - 10 sonra Foton
e -

n = 1 n = 1 n = 1
n = 2 n = 2 n = 2
n = 3 n = 3 n = 3
Atomları Çarptırarak Uyarma
 Oda sıcaklığında temel hâldeki atomlar basınç ve sıcaklık etkisiyle çarpışırlar. Bu
-8
çarpışma sonucunda değişik enerji düzeyinde uyarılırlar. Atomlar uyarıldıktan 10 s
sonra temel hâle dönerken fazla enerjiyi ışıma olarak etrafa yayarlar.

Elektronla Uyarma
 Elektron bombardımanı altında kalan bir
gaz ışık yayar. (Floresan lamba). Bu bom- Absorbsiyon
bardıman belirli bir enerji değerinden faz- n = 5
la olursa ışıma gözlenir. Bu uyarılma için n = 4
elektron enerjisinin en az atomun birinci n = 3 n = 2
seviyesi kadar olması gerekir. Fazla ener- Emisyon n = 1
jiyle gelirse atomun enerji seviyesi kadarı
atom tarafından soğurulup, enerji elektro-
nun kinetik enerjisi olarak kalır.