Page 117 - 12_kimya_ogretmenin

ORGANİK BİLEŞİKLER 115

Ɖ Yağlar, triester bileşikleri olup bazlarla (NaOH, KOH) tepkimesi sonucu sabun elde
edilir. Yani sabun, yağ asitlerinin Na veya K tuzlarından oluşur.
O
C H − C − O − CH 2
=
17 35
O CH − OH
2
H O
=
C H − C − O − CH +3NaOH 2 3C H COONa + CH − OH
17 35
17 35
Sodyum stearat CH − OH
O 2
(Sabun)
C H − C − O − CH 2 Gliserin
=
17 35
Gliseriltristearat (yağ)
Ɖ Gliseriltristearatın NaOH ile oluşturduğu sabun beyaz (katı, sert) sabun, KOH ile
oluşturduğu sabun arap (sıvı, yumuşak) sabunudur.

5. ESTERLER YAYINEVİ
Ɖ Karboksilik asit ile alkollerin kondenzasyon tepkimesi sonucu (su oluşurken −OH grubu
asitten, −H grubu alkolden gelir) oluşan maddelerdir.
+ o
EDİTÖR
H , 100 C
R − C − OH + HO − R R − C − O − R + H O
2
O = =
O
(Karboksilik asit) (Alkol) (Ester) Su
O
Ɖ Genel formülleri, R-C-O-R veya R-COOR şeklindedir. Kapalı formülleri C H O 'dir.
n 2n 2
a. Esterlerin Adlandırılması
Ɖ IUPAC adlandırmasına göre önce alkolden gelen alkil grubunun adı söylenir. Daha
sonra asidin adındaki "-oik asit" yerine "-oat" eki getirilir.

CH − C = O CH − CH − C = O CH − C = O
3
3
3
2
O − CH O − CH − CH O −
3 3
Metil etanoat CH 3
İzopropil propanoat Fenil etanoat
Ɖ Yaygın adlandırmaya göre esterler iki şekilde adlandırılır.
X a) Alkilin adından sonra asidin yaygın adının sonundaki "-ik asit" yerine "-at"
eki getirilir.
X b) Önce asidin adı sonra da alkolden gelen alkil grubunun adı söylenir ve sonuna
ester kelimesi getirilir.