Page 13 - 9_cografya_ogretmenin

DOĞAL SİSTEMLER 11
ˇ Demografi: Nüfusu inceleyen bilim dalıdır.
ˇ Jeodezi: Dünya’nın şeklini, boyutunu ve büyüklüğünü inceler.
ˇ Antropoloji: Irkları, insanların kökenini inceler.
C. TARİHSEL SÜREÇTE COĞRAFYA BİLİMİNİN GELİŞİMİ

ˇ Coğrafya eski Yunan Dönemi’nde géo (jeo) ve graphien (grafeyin) kelimelerinin birleşiminden
oluşan géographien (jeografeyin) “yerin tasfir edilmesi” anlamına gelmekteydi. Coğrafya
kelimesini ilk defa coğrafyanın isim babası olarak kabul edilen Eratosthenes kullanmıştır.
Günümüzdeki anlamıyla coğrafya yeryüzünü meydana getiren doğal ortamların oluşumunu,
özelliklerini, dağılışlarını, bunlarla insan toplulukları arasındaki etkileşimi ve bunun sonuç-
larını araştıran bilimdir.

Coğrafyanın Tarihsel Seyri
ˇ İnsanlar geçmişten günümüze kadar yaşadığı ortamı değişik şekillerde etkilemiş ve bu
doğal ortamdan da etkilenmişlerdir. Eski çağlarda bile basit haritalar çizmişler. (Hayvan
resimleri, avlanma gibi) YAYINEVİ
ˇ Çatalhöyük Konya ilinde yer almaktadır. Çatalhöyük haritasında bir yerleşim yerinin krokisi
ve Tuz Gölü çevresinde oluşan volkanlardan biri çizilmiştir. Harita Prof. Dr. Mellaart’a aittir.

İlk Çağ’da Coğrafya
EDİTÖR
ˇ Thales (Tales), Aneksimander, Hekataios (Hekatayus) ve Eratosthenes coğrafya ilminin
ilk kurucuları sayılır.
ˇ Thales, Dünya’nın şeklinin okyanuslar üzerinde yüzen bir diske benzediğini ifade eder.
ˇ Strabon, Dünya’nın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilir. Ptolemaios (Batlamyus) dünya ha-
ritası çizmiş, Coğrafya Klavuzu adlı eseri vardır. Eratosthenes Geographika adlı bir eser
yazarak coğrafya kavramını ilk kez kullanmıştır. Eratostheres eksen eğikliği ve Dünya’nın
güneşe olan uzaklığını hesaplamıştır.

Orta Çağ’da Coğrafya
ˇ Bu dönemde kilisenin baskısından dolayı Avrupa’da gelişmeler olmamıştır. İslam coğrafya-
cıları çalışmalar yapmıştır. İbn Hurdazbih (İslam coğrafyasının babası kabul edilir.) Mesu-
di, İbn-i Sina, Biruni, (Dünya’nın yarıçapı uzunluğu ve meridyen yayı uzunluğu konularında
araştırma yapmıştır)
ˇ Kaşgarlı Mahmut, Divânu Lugâti’t -Türk adlı eserini yazmıştır. Bu eser Arapça - Türkçe
sözlüktür. İçerisinde dünya haritası da yer almaktadır. Muhammed İdrisi Kitâb’ür - Rüşandi
adlı eseriyle bilgilerini batıya taşımıştır

Yeni Çağ ve Yakın Çağ’da Coğrafya
ˇ Rönesans, Reform hareketleri ve pusulanın geliştirilmesi bu döneme damgasını vurmuştur.
Fiziki coğrafyanın kurucusu Humbolt ve beşeri coğrafyanın kurucusu Ritter’in çalışmaları
bu dönemde önemlidir.