Page 141 - 9_cografya_ogretmenin

KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER 3. ÜNİTE 139

BÖLGELER VE ÜLKELER

Anahtar Kavramlar
Benzerlik ve farklılık: Benzerlik birbirine benzemek; farklılık, ayrışmak, farklı düşün-
mek, zıt olmaktır.
YAYINEVİ
Bölge: Taşıdığı coğrafi özellikler sayesinde etrafından ayrılan fakat kendi içerisinde ben-
zerlik gösteren coğrafi birimdir.
Sınıflandırma: Canlıları daha kolay incelemek için onları benzer özeliklerine göre grup-
landırmaya denir.
Ülke: Bir devletin egemenliği altında bulunan toprakların tümüne denir.

A. BÖLGE VE BÖLGE ÇEŞİTLERİ

ˇ Yeryüzü doğal, beşeri ve ekonomik etkinlikler bakımından kendi içerisinde benzerlik göste-
ren, ortak özellikleri bulunan, ancak çevresine göre farklılıklar gösteren alanlara ayrılmıştır.
Bu alanlara bölge adı verilir. Yeryüzünü oluşturan bu bölgelerin diğerlerinden ayrılabilmesi
EDİTÖR
için bir ya da birkaç yönden ortak özelliklere sahip olması gerekir. Bölgeleri oluşturan
özellikler doğal (fiziki), beşeri, ekonomik ve işlevsel özelliklerdir.
ˇ Bölgeler şekilsel ve işlevsel olarak ikiye ayrılır.

1. Şekilsel Bölgeler
ˇ Sahip oldukları doğal ve beşeri özellikleri ile dünyanın diğer alanlarından ayrılan bölgelerdir.
Şekilsel bölgeler tek bir unsurun homojenliğine bağlı olarak oluşturulur. Şekilsel bölgelerin
herhangi bir merkezi yoktur. Oluşturulduğu kritere uygun olarak bölge içerisindeki her yer
aynı özelliğe sahiptir. İklim, yer şekilleri, toprak, bitki örtüsü ve su gibi belirli bir doğal
unsura göre belirlenmiş bölgeler doğal şekilsel bölgeleri oluşturur. Madencilik, ormancılık,
tarım, nüfus, din ve dil gibi unsurlar beşeri şekilsel bölgeleri oluşturur.
a. Doğal Şekilsel Bölgeler
ˇ Doğal faktörlerin karşılıklı etkileşimiyle meydana gelip sahip oldukları özellikleri itibariyle
bütünlük sağlayan bölgelere doğal bölge denir. Doğal unsurların değişmesi uzun zaman aldı-
ğından doğal özelliklere göre belirlenen bölgelerin sınırlarında kolay kolay değişme olmaz.
Yeryüzündeki başlıca doğal bölgeler şunlardır:
ˇ Yer Şekillerine Göre Bölgeler: Yeryüzü şekillerine göre belirlenmiştir. Yer şekillerine
göre bölgeler; dağlık, ovalık, düzlük bölgeler, plato bölgeleri,yükselti basamaklarına göre
bölgeler şeklinde ayrılabilir. Oluşum şekillerine göre karstik bölgeler, akarsuların oluş-
turduğu bölgeler, rüzgâr ve buzulların şekillendirdiği bölgeler de yer şekillerine göre
bölgeler içerisinde yer alır.