Page 26 - 9_edebiyat_ogretmenin
P. 26

24                                                                     HİKÂYE
          HİKÂYENİN YAPI UNSURLARI
              ˇ Hikâyenin yapı unsurları arasında olay, mekân, zaman ve kişi kadrosu gösterilebilir.

              ˇ  Olay: Öykü kahramanının başından geçen olay ve durumdur. Hikâyeler olay eksenli yazı-
             lardır. Hikâyelerde bir asıl olay vardır. Ancak bazen bu asıl olayı tamamlayan yardımcı
             olaylara da rastlanabilir.

              ˇ  Mekân (Yer-Çevre): Hikâyede sınırlı bir çevre vardır. Olayın geçtiği çevre çok ayrıntılı
             anlatılmaz, kısaca tasvir edilir. Olayın anlatımı sırasında verilen ayrıntılar çevre ve yer
                                                  YAYINEVİ
             hakkında okuyucuya ipuçları verir.
              ˇ  Zaman: Hikâye kısa bir zaman diliminde geçer. Hikâyeler geçmiş zamana göre (-di) anlatı-
             lır. Özellikle durum öykülerinde zaman açık olarak belirtilmez, sezdirilir.

              ˇ  Kişi: Hikâyede kişi sayısı sınırlıdır. Bu kişiler “tip” olarak karşımıza çıkar ve ayrıntılı bir
             şekilde tanıtılmaz. Kişiler veya tipler, belli bir olay içinde gösterilir. Bu tiplerin de çoğu
             zaman sadece belli özellikleri yansıtılır. Romanda olduğu gibi, kişilerin bütün yönleri veril-
             mez. Bu bakımdan hikâyede kişilerin psikolojik özelliklerine ayrıntılı olarak girilmez.
              ˇ  Hikâyede Anlatıcı: Anlatmaya bağlı edebî metinlerde olduğu gibi hikâyelerde de yazar
             anlatma görevini bir anlatıcıya yükler. Okuyucu bütün olup biteni bu anlatıcı aracılığıyla
             öğrenir. Bu tür metinler anlatıcının bakış açısıyla ortaya konmaktadır. Bu bakış açıları da
                      EDİTÖR
             şunlardır:
                 ˇ  İlahi (Hâkim) Bakış Açısı: Edebî metinlerde kullanılan en eski yöntemdir. Bu yön-
                temde sınırsız bir bakış açısı vardır. Anlatıcı, öyküde anlatılanların tamamını bilen bir
                varlıktır. Kahramanların gizli konuşmalarını, kafalarından ve gönüllerinden geçeni anla-
                tır. Zaman zaman kendi yorumlarını ekleyebilir, açıklamalarda ve yargılarda bulunabilir.
                Öyküde ne kadar kişi varsa her birinin açısından olayları ayrı ayrı görmemizi sağlar.
                Öyküyü kimi zaman hızlandırma, kimi zaman da yavaşlatma olanağı vardır. Bu bakış
                açısında genellikle III. tekil şahıslı anlatım vardır.


              F    Koca Ali en kalın, en katı demirleri mısır yaprağı gibi incelten, kâğıt gibi yumu-
                  şatan sanatını kimseden öğrenmemiş, kendi kendine bulmuştu. Daha on iki yaşın-
                  dayken; sert bir beylerbeyi olan babasının başı vurulmuş, öksüz kalmıştı. Amcası
                  çok zengindi. Gösterişe düşkün bir vezirdi. Onu yanına aldı. Okutmak istedi. Belki
                  devlet katında yetiştirecek, büyük görevlere çıkaracaktı. Ama Ali’nin yaradılışında
                  “başkasına gönül borcu olmak” gibi bir sızlanmaya yer yoktu. “Ben kimseye eyvallah
                  etmeyeceğim.” dedi.


                                                                        Ömer Seyfettin (Diyet)
   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30   31