Page 33 - 9_edebiyat_ogretmenin
P. 33
HİKÂYE 31
ˇ Ad tamlamaları “tamlayan” ve “tamlanan” olmak üzere iki unsurdan oluşur. Tamlayan bi-
rinci sözcük, tamlanan ise ikinci sözcüktür. Ad tamlamalarının tamlayanında ilgi (-ın, -nın),
tamlananında ise iyelik eki (-ı) vardır. Tamlamanın türüne göre bazı durumlarda tamlayan
eki kullanılmayabilir.
F Kapının sesi, gecenin karanlığı, okul yolu...
Ad tamlamaları tamlayan ve tamlanan ilişkisine göre üçe ayrılır.
1. Belirtili Ad Tamlaması
ˇ Tamlayanın ilgi (-ın/-in/-un/-ün), tamlananın iyelik (-ı/-i/-u/-ü) eki aldığı tamlamalardır. Her
iki unsuru da ek alarak oluşturulan bu tür tamlamalarda tamlayan ve tamlanan arasında aitlik
ilgisi vardır. Tamlananda kullanılan iyelik eki bu unsurun neye - kime ait olduğunu ifade eder.
F Yazarın evi bir zamanlar bu sokaktaymış.
F Bilgisayarın hafızası dolmuştu. YAYINEVİ
F Duvarın üstü yabani otlarla kaplıydı.
F Evin odaları çok geniş olunca insan ferahlıyordu.
EDİTÖR
F Sınıfın kapısı uzun süre kapalı kalmıştı.
F Bu konuda çocuklarının fikrini önemsiyordu.
Belirtili ad tamlamasıyla ilgili özel durumlar:
ˇ Belirtili ad tamlamalarında bir tamlayan birden fazla tamlanana bağlanabileceği gibi, bir
tamlanan da birden fazla tamlayana bağlanabilir.
F “Evin bahçesi, odaları, mutfağı o kadar geniş ki...”
F “Evin ve okulun bahçesi yemyeşildi.”
ˇ Bazı tamlamalarda tamlayan düşüp sadece tamlanan söylenebilir. Bu tür tamlamalarda
“iyelik ekleri” tamlayan hakkında ipuçları verir. Bu tür tamlamalara tamlayanı düşmüş ad
tamlaması denir.
F Yaptıkları bini aştı. (onun yaptıkları)
F Yüzüğümü kaybedince çok üzüldüm. (benim yüzüğüm)
ˇ Belirtili ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcükler girebilir. Bu
durum tamlamanın niteliğini değiştirmez.
F Dedemin mavi gözlerine hayran hayran bakardım.
F Evin yemyeşil bahçesinde kendini mutlu hissediyordu.
