Page 14 - 6_vip_turkce_konu

22

Örnek MECAZ (DEĞİŞMECE) ANLAM

ƈ “Göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelime- Bir sözcüğün gerçek anlamından bütünüyle
nin temel anlamı olan organ adıdır. Ama uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz
“iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, ‘‘masanın anlam denir. Başka bir deyişle bir kelimenin,
gözü” tamlamalarındaki anlamlar ben- gerçek anlamı dışında, başka bir kelimenin
zetme yoluyla kazandırılmış yeni anlam- yerine kullanılması sonucu ortaya çıkan an-
lardır. Bunlara da yan anlam denir. lamdır. Bu kullanımda anlatımı renklendirmek
ƈ “Düşmek” kelimesi “Meyveler tek tek ve kuvvetlendirmek esastır. Mecaz, günlük
yere düştü.” cümlesinde temel anlamda; konuşma dilinin en yaygın anlatımlarındandır.
“Çocuğun pantolonu düşüyordu.”, “Bu yılın Örnek
ilk karı düştü.” ve “Kavakların gölgesi yola “Yaşlı kadına yer vermen ince bir davranıştı.”
düştü.” cümlelerinde yan anlamdadır. cümlesindeki altı çizili sözcük gerçek anlamı
ƈ Beşiktaş sırtlarına ağaç dikiyorlar. ile kullanılmamıştır. Bu sözcük, bu cümlede
ƈ Uçağın kanadı havada parçalanmış. yeni bir anlamda (kibarca, yerinde) kullanıl-
mıştır, dolayısıyla mecaz anlamlıdır.
ƈ Başı kırık bir çiviyi sökmeye çalışıyor. YAYINEVİ
ƈ Köprünün ayağını güçlendirdiler. ƈ Sende hiç kafa yokmuş.
ƈ Şişeyi boğazına kadar doldurdu. ƈ Bu kuru düşüncelerle bir yere varamaz-
ƈ Geminin burnu limana yaklaşıyordu. sın.
… … … … … … ƈ Bu şarkıya bayılıyorum.
… VIP NOT VIP NOT VIP NOT VIP NOT VIP NOT VIP NOT VIP NOT
    
ƈ Bu konuyu bir daha açmayacağım.
T
Temel ve yan anlamın ikisine birden “gerçek emel ve yan anlamın ikisine birden “gerçek
EDİTÖR ƈ Derdim çoktur, hangisine yanayım.
a
anlam” denir. Dolayısıyla temel veya yan nlam” denir. Dolayısıyla temel veya yan
an
anlamda kullanılan sözcükler aynı zamanda lamda kullanılan sözcükler aynı zamanda ƈ Tatlı sözlerle babasının gönlünü aldı.
ger
gerçek anlamlıdır.çek anlamlıdır. Örnek Soru
Örnek Soru Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili
Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcük- sözcük mecaz anlamda kullanılmamıştır?
lerin hangisi temel anlamıyla kullanılmıştır? A) O üzücü görüntü aylarca aklından silinmedi.
A) Bayram yaklaştıkça içime hüzün çöker. B) Bu çürümüş fikirlerini değiştirmen gerek.
B) Sivri dili her yerde başına iş açıyor. C) Bu şair, Türk şiirine yeni bir hava kattı.
C) Buz çözülünce nehir akmaya başladı.
D) Odalardan birinde adam bir köşeye çökmüş. D) Adamın keskin bakışları ortamı iyice boz-
muş.
Çözüm Çözüm
A’da altı çizili sözcük “kaplamak”, B’de “iğ- Seçenekler dikkatle incelendiğinde sadece
neleyici, kırıcı”, C’de “erimek”, anlamındadır. A’daki altı çizili kelimenin ilk anlamıyla kul-
‘‘Oda’’ kelimesi gerçekte bir evi oluşturan bö- lanıldığını görüyoruz. ‘‘Çürümüş, hava, keskin’’
lümlerden her biri anlamındadır. Dolayısıyla kelimeleri ise kendi anlamlarını kaybettiğin-
cümlede temel anlamıyla kullanılmıştır. den mecaz anlamlıdır.
Cevap: D Cevap: A