Page 7 - 7_vip_Turkce_Konu
P. 7
5
SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERINDE ANLAM 1. ÜNITE
Kazanım: Kelimelerin anlam özelliklerini kavrar. Kelimeler arası anlam ilişkilerini belirler. Cümledeki söz
öbeklerinin (ikileme, deyim, atasözü) cümleye kattıkları anlamları kavrar ve bunları cümlede kullanma
becerisi kazanır.
~ Dilin anlamlı en küçük birimlerine kelime (sözcük) denir. Kelimeler bir araya getirilerek
YAYINEVİ
cümleler oluşturulur.
~ Kelimeler, sahip oldukları anlamların dışında zamanla yeni anlamlar kazanabilir. Ayrıca dilde
aynı anlamı karşılayan birden çok kelime de bulunabilir. Kelimeler tek başlarına anlamlı ola-
bildikleri gibi cümlede veya söz içinde kullanılışlarına göre yeni anlamlar da kazanabilir.
SÖZCÜKTE ANLAM
Kelimelerin taşıdıkları anlamları maddeler ~ Kanadı kırık bir martı gördüm. (Çoğu be-
hâlinde sıralayalım: yaz renkte, deniz kuşları)
EDİTÖR
TEMEL ANLAM
~ Soğuk sudan boğazı şişmişti. (Boynun ön
Sözcüklerin akla gelen ilk anlamına temel an- bölümü ve bu bölümü oluşturan organlar)
lam denir. Temel anlam, bir sözcüğün söylendiği
anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışımdır. Te- ~ Yataktan kalkarken başımı duvara çarp-
mel anlam, kelimelerin sözlükteki ilk anlamıdır. tım. (Bir yapının yanlarını oluşturan dikey
Yani herkesçe bilinen yaygın anlamıdır. düzlem)
Örnek ~ Dün gece erken yattım. (Vaktinden önce,
alışılan zamandan önce)
~ Sofraya pilav gelince Eylül eğilerek pilavı
kokladı. (Belirli bir yönle açı oluşturacak ~ Yerimden kalkarken başımı, oğluma yeni
bir durum almak, dikliğini kaybetmek) aldığım çalışma masasına çarptım. (İnsan
~ Soğuktan su boruları patlamış. (Sıvı du- ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun,
rumda bulunan, renksiz, kokusuz, tatsız ağız gibi organları kapsayan, vücudun üst
madde) veya önünde bulunan bölümü)
~ Biraz sonra toprak bir yola girdik. (Bir
yerden başka bir yere gitmek için aşılan Yukarıdaki cümlelerde altı çizili sözcükler zih-
uzaklık, geçilen yer) nimizde oluşan ilk anlamlarıyla kullanılmıştır. Bu
nedenle sözcüklerin bu anlam özelliğine temel
~ Meğer anahtar arka cebindeymiş. (Bir anlam diyoruz.
kilidi açıp kapamak için kullanılan araç)
