Page 27 - tyt_felsefe_konsensus

MÖ 6. Yüzyıl - MS 2. Yüzyıl Felsefesi Test - 31

1. Thales, düşünce tarihinin ilk filozofu olarak kabul edilir. 3. Anaksimandros, hocası Thales gibi evrenin ana madde-
Evrenin arkhesi problemini ilk olarak Thales dile getir- sinin ne olduğunu sorar. Ona göre arkhe nicelik olarak
miş ve cevabı da doğadan vermiştir. Kendinden sonraki sınırsız, nitelik olarak ise belirsiz olmalıdır. Bu da su gi-
düşünürler için değişim, birlik ve çokluk gibi tartışma bi fiziksel bir madde olamaz. Çünkü sınırlı bir varlıktan
başlıkları açmıştır. Felsefe dışında matematik ve astro- sınırsız varlıkların türemesi mümkün değildir. Anak-
nomi alanlarında bilgiler ortaya koymuştur. Ona göre ev- simandros’a göre arkhe; duyusal olmayan bir varlık,
renin ilk nedeni (arkhesi), sudur. Su; varlıkların tümünün soyut bir ilkedir. Sonsuz olan bu ilk neden apeirondur.
nedeni, ilk maddesidir. Değişen her şeyde değişmeden Apeiron, bütün varlıkların temelidir. Apeirondan ilk ola-
varlığını sürdürendir. Evrendeki çokluğun temelindeki rak birbirine karşıt olan sıcak ve soğuk ortaya çıkmıştır.
birliktir. Suyun soğuduğunda buz, ısındığında ise buhar Bütün varlıklar da bu iki durumun oluşturduğu zıtlıklar-
olması suyun tüm varlıklarda farklı biçimlerde var oldu- dan oluşur
ğunu gösterir.
Anaksimandros’a göre “arkhe” hangi özelliği taşı-
Parçaya göre Thales ile ilgili aşağıdakilerden hangi- malıdır?
YAYINEVİ
si söylenemez?
A) Tüm varlıkların oluşumuna etki edecek şekilde bir-
A) Doğayı gene doğaya yönelerek açıklamıştır. den çok madde olmalıdır.
B) Farklı alanlarda da çalışmalar yapmıştır. B) Tüm varlıkların özünde duyumlanabilir bir varlık ol-
C) Evreni açıklarken arkhe kavramını kullanmıştır. malıdır.
D) Thales’e göre bütün varlıkların özü sudur. C) Tüm varlıkları, var edebilecek soyut ve sınırsız bir
varlık olmalıdır.
E) Evreni tanrısal bir düşünce ile açıklamıştır.
D) Tüm varlıkların özündeki arkhe, birbirine zıt ikili bir
yapıda olmalıdır.
2. Yunanlıların kendilerinin matematik, astronomi gibi bi- E) Her varlık türünün kendi özünden en küçük parça-
limler alanında Doğu uygarlıklarına neler borçlu olduk- sından oluşan bir özü olmalıdır.
larının bilincinde olduklarını göstermektedir. Bu önemli
"alışverişlere" Yunanlıların Lidya'dan parayı, Mısır'dan 4. Lao Tse’ye göre dünya var olan ve var olmayanlardan
EDİTÖR
papirüsü, Fenike'den alfabeyi almış oldukları gerçeğini meydana gelmiştir. Var olmayanların isimlendirilmesiyle
eklersek, Yunanların Doğu'ya olan borçlarının büyüklü- var olanlar oluşmuştur. Bu değişim, sonsuz bir kaynak-
ğünü hesaplayabiliriz. Büyük Doğu uygarlıklarıyla iliş- tan beslenir. Bu kaynak Tao’dur. Her şey Tao’dan çıkar
kisi sonucunda elde ettiği bütün bu bilgi, buluş ve gö- ve ona geri döner. Tao, bu hâliyle tüm değişimlerin için-
rüşlerin Yunanlı'ya dünyayı tanıma, bilme, dolayısıyla de değişmeden kalandır. Tao hem varlıktır hemde yok-
eski tasavvurlarından şüphe etme, onları soruşturma ve luktur. Lao Tse; Tao düşüncesiyle doğa filozoflarındaki
yerlerine bu yeni bilgi ve birikimine uygun bir tasavvur temel madde, ilke veya arkheye benzetilebilecek bir
oluşturma yönünde büyük bir atılım sağlamış olduğu cevheri dile getirmiştir. Tao düşüncesiyle evrenin değişi-
şüphesizdir. mine açıklama getirmeye çalışmıştır.
Parçadan İlk Çağ felsefesi ile ilgili hangi yargıya ula- Parçadan Lao Tse’nin varlık anlayışıyla ilgili hangi
şılabilir? yargıya ulaşılabilir?
A) Felsefenin ortaya çıkmasında batı toplum ve kültür- A) Varlıkların özünün maddi ve değişmez olduğunu sa-
lerinin katkısı yadsınamaz. vunmuştur.
B) Her felsefe bir toplum ve onun özel koşullarına göre B) Varlıkların maddi bir yapıda ve sürekli bir değişim
ortaya çıkar. içinde olduğunu savunmuştur.
C) Felsefenin doğuşunda önemli olan toplum ve kültür C) Varlık ve yokluğu bir görmüş son tahlilde varlığı yok-
değil düşünürlerin öznelliğidir. luğa bağlamıştır.
D) İlk Çağ felsefesi dönemin bilimsel bilgi ve yaklaşım- D) Varlıkların düşünsel ve algısal bir yapıda olduğunu
larına eleştirel yaklaşmıştır. savunmuştur.
E) İlk Çağ felsefesinin doğuşunda Eski Çağ medeni- E) Her varlığın özünde aynı hava arkhesinin olduğunu
yetlerinin katkısı olmuştur. savunmuştur.

İLK ÇAĞ FELSEFESİ: Doğa Felsefesinin Temel özellikleri:
MÖ 700’lü yıllarda başlayıp, MS 300 yıllarına kadar devam eden bir dönemdir. a) Evrenin ilk unsuru, ilk ana maddesi (arkhe) nedir, sorusuna yanıt aramışlardır.
b) Doğada meydana gelen çok ve çeşitli olayları tek bir temele bağlama dene-
İlk Çağ felsefesi; kendinden sonraki dönemler İçin varlık, bilgi, ahlak görüşü ile mesi yapmışlardır.
temel oluşturduğu için temel felsefe adını da alır. c) Hepsinin ortak yönü; ilk öğeyi/unsuru/ana maddeyi aramış olmalarıdır.
Doğa Felsefesi: MÖ 7. yüzyılda başlayıp, MS 5. yüzyıla kadar devam etmiştir. d) Araştırmalarında akıl, deney, gözleme dayanmışlar, gelenek ve görenekler-
den bağımsız hareket etmişlerdir.
65