Page 161 - tyt_tek_kitap_konu

BÖLÜM

6 MADDENİN HÂLLERİ

Ɖ Maddenin katı, sıvı ve gaz fiziksel hâlleri arasında Ɖ İtici gazlar, aerosol karışımı kap içinden püskürtmeye
sürekli dönüşüm vardır. Bu dönüşüm şu şekildedir. yardımcı olur.
Süblimleşme Ɖ Aerosol karışımlarda floroklorokarbon (CFC) yerine
hidrokarbonlar, diazot monoksit, karbon dioksit, LPG
Erime Buharlaşma
itici gazlar olarak kullanılmaktadır.
Katı Sıvı Gaz
Donma Yoğunlaşma d. Soğutucular
(Çiy oluşumu)
Ɖ Buharlaşırken ortamdan ısı alarak bulunduğu ortamı
Geri süblimleşme (Su için kırağılaşma) soğutan maddelerdir.
Ɖ Soğutucularda akışkan olarak amonyak, metil klorür
ŗ NT ve propan gibi kolay buharlaşabilen maddeler kullanılır.
Suyun yeryüzü ile hava arasında bir hâlden başka hâle YAYINEVİ
NH ve freon – 12 (CFC) gazları yerine puron gazı
geçerek devamlı bir şekilde dolaşımına su döngüsü Ɖ 3
denir. Su döngüsü ile içilebilir su sağlanmış olur. kullanılmaktadır.

1. ENDÜSTRİDE HÂL DEĞİŞİMİNİN ÖNEMİ ŗ NT
EDİTÖR
Havadan N ve O eldesi için bu gazların kaynama
2
2
noktaları farkından yararlanılır. Bu olay için ayrımsal
a. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) damıtma yöntemi kullanılır.
Ɖ Sıvılaştırılmış petrol gazı; renksiz, kokusuz, zehirsiz,
havadan ağır ve yanıcı bir gaz karışımıdır. 2. GAZLAR
Ɖ Başlıca propan, bütan, etan ve etilen gibi gazlardan
oluşur. Ɖ Maddenin gaz hâli, en düzen-
siz ve en yüksek enerjili hali-
Ɖ 1 L sıvı LPG, gaz haline getirildiğinde normal şart- dir. Belirli bir şekli ve hacmi
larda yaklaşık 250 L gaz hacmine ulaşır.
yoktur, konulduğu kabın hac-
Ɖ Isıtma, ısınma, pişirme ve araç yakıtı olarak kullanılır. mini ve şeklini alır. Gaz tane-
cikleri birbirinden bağımsız ve
b. L G (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) gelişigüzel hareket eder.

Ɖ Bileşiminde yaklaşık % 90 oranında metan bulunan Ɖ Gaz tanecikleri arasındaki mesafe çok fazla olduğu
kokusuz, renksiz, zehirsiz ve havadan hafif olup için basınç uygulanarak sıkıştırılabilirler. Gaz tanecik-
o
–163 C de yoğunlaştırılarak sıvı hale geçirilmiş leri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapar.
doğal gazdır.
Ɖ 1 L sıvı LNG, gaz haline getirildiğinde normal şart- Ɖ Gazlar ifade edilirken basınç, hacim, sıcaklık ve mik-
tar olmak üzere dört temel özellikten yararlanılır.
larda yaklaşık 600 L gaz hacmine ulaşır.
Ɖ LPG nin sıvılaştırılması kolay, doğal gazın sıvılaştırıl- Gazları Tanımlayan Özellikler
ması çok daha zordur. a. Basınç (P)
Ɖ Elektrik üretimi, sıcak hava, kızgın yağ ve buhar Ɖ Birim yüzeye etki eden dik kuvvete basınç denir.
eldesi , metal işleme, pişirme ve kurutma fırınlarında
kullanılır. Ɖ Basınç birimleri arasında atm (atmosfer), cmHg, pas-
cal (P ), mmHg, torr, bar gibi değerler vardır.
a
c. Spreylerdeki İtici Gazlar Ɖ Açık hava basıncı barometre, kapalı kaplardaki gaz
basıncı ise manometre ile ölçülür.
Ɖ Aerosol, bir katı veya sıvının gazda dağılması ile
oluşan heterojen karışımlardır. Parfümler, kozmetik Ɖ Kapalı kapta bulunan gazlar hem birbirlerine hemde
ürünleri, köpüklü kremler, böcek ilaçları ve boyalar kabın çeperlerine çarparak çarptıkları yüzeye bir kuv-
gibi. vet uygular. Bu kuvvete gaz basıncı adı verilir.