Page 57 - 7-sinif-vip-tum-dersler-konu-anlatimli-22

YERYÜZÜNDE Y
YERYÜZÜNDE YAŞAMAŞAM 3. ÜNITE 415
• Uzun bir süre konargöçer hayat yaşayan insanlar yer-
leşim yeri olarak yiyecek ve su ihtiyaçlarını karşılaya- { Not: Geçmişten günümüze yerleşmeyi etkileyen
bilecekleri ve kendilerini güvende hissedebilecekleri en önemli faktör “su”dur. Geçmişteki uygarlıkların su
yerleri tercih etmişlerdir. kenarlarında kurulduğu bilinmektedir. Bunun nedeni
• Zamanla mağaradan çıkan insanoğlu nehir kıyılarında insanlar ve canlılar için suyun hayat kaynağı olması-
verimli toprakların olduğu ve ılıman iklimin hüküm sür- dır. Bu nedenle Mezopotamya Uygarlığı Fırat ve Dicle
düğü yerlere yerleşmişlerdir. Böylece yerleşik hayata ırmakları arasında, Mısır Uygarlığı Nil Nehri dolayların-
geçilmiştir. Çatalhöyük ilk yerleşme, ilk ev mimarisi ve da Hint Uygarlığı ise Ganj ve Indus nehirleri kenarında
ilk kutsal yapılara ait özgün buluntuları ile insanlık ta- kurulmuştur.
rihine ışık tutan bir merkezdir. Geçmişten günümüze
insanların yerleşim yeri tercihlerinde ortak özellikler
ve yerleşmeyi etkileyen birçok faktör vardır.
• Bu faktörler doğal ve beşeri olarak ikiye ayrılır: BEŞERI FAKTÖRLER

DOĞAL FAKTÖRLER Sanayi: Bütün dünyada olduğu
gibi Türkiye’de de sanayileşmenin
İklim: Ülkemizde yerleşmenin yo- arttığı yerlerde yerleşme artmıştır.
ğun olduğu yerlerin genelde kıyı • Istanbul, Izmit, Adapazarı, Bur-
bölgeler olmasında ılıman iklimin sa, Adana ve Izmir gibi illerde
büyük etkisi vardır. Kurak ve kışla- sanayiden dolayı yerleşme faz-
rı aşırı soğuk geçen yerlerde yer- ladır.
leşmeler fazla yoğun değildir.
Tarım: Iklim şartlarının uygun oldu-
Yer Şekilleri: Ülkemizde yüksek ğu, yılda birden fazla ürün alınan
ve engebeli yerlerde yerleşme az- ve çok çeşitli ürünlerin yetiştiği kıyı
dır. Doğu Anadolu Bölgesi ve ovalarımızda nüfus yoğundur.
Menteşe Yöresi gibi yerler yüksek • Çukurova, Gediz, Çarşamba vb.
ve engebeli alanlara örnek olarak
verilebilir.
Turizm: Turizm giderek gelişen
Toprak Özellikleri: Verimli top- önemli bir ekonomik faaliyettir.
rakların bulunduğu alanlarda (Çu- Hizmet sektöründe çalışanlara iş
kurova, Gediz, Büyük Menderes) imkânı sağlar, ticareti canlandırır.
yerleşme yoğunken Tuz Gölü çev- • Bu nedenle deniz turizminin
resi gibi verimsiz toprakların bu- yoğunlaştığı Akdeniz ve Ege
lunduğu yerlerde yerleşme yoğun kıyılarında nüfus fazladır.
değildir.
Ulaşım: Ulaşım yollarının kavşa-
Bitki Örtüsü: Gür ormanların bu- ğında bulunan illerimizde yerleş-
lunduğu alanlarda yerleşme azdır. me artmıştır.
Karadeniz Bölgesi’nin doğusu ve
batısında nüfusun seyrek olmasın- • Eskişehir, Ankara, Kayseri ve
da ormanların geniş yer kaplama- Istanbul gibi illerin gelişmesin-
sı etkili olmuştur. de ulaşım yolları üzerinde bu-
lunması etkili olmuştur.
Su Kaynakları: Su canlı yaşamı-
nın temel ihtiyaçlarından biri oldu- Yer Altı Kaynakları: Maden veya
ğu için su kaynaklarının bol olduğu enerji kaynaklarının işletildiği yer-
yerlerde nüfus fazladır. Iç Anadolu lerde nüfus yoğundur.
ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'n- • Zonguldak, Soma, Elbistan ve
de nüfusun az olması su azlığıyla Batman buna örnektir.
ilgilidir.

EDİTÖR YAYINEVİ