Page 11 - 8-sinif-vip-turkce-konu-22
P. 11
¦ CÜMLENİN ÖGELERİ § 41 41
œ Örnek: œ Örnek:
» Müşteriler üst kata çıktılar. (gerçek özne) » Dün beni aramışsın. (sen → gizli özne)
Müşteriler üst kata çıkarıldılar. (sözde özne) » Karanlığın, rüzgârın, selin içinde dört nala
» Babam doktora gitmiş. (gerçek özne) uzaklaştı. (o → gizli özne)
Babam doktora götürülmüş. (sözde özne) » Geniş merdivenlerden yukarı kata çıktım.
* Adlar, adlaşmış sıfatlar, ad ve sıfat tam- (ben → gizli özne)
lamaları, fiilimsiler, zamirler, soru kelimeleri » Bu yaz nedense hiç meyve vermedi.
özne görevinde kullanılabilir. (o →gizli özne)
œ Örnek: » Dün sabah yola çıkmışlar.
» Saatler geçtikçe yağmur şiddetleniyordu. (onlar → gizli özne)
(ad)
YARDIMCI ÖGELER
» İhtiyar, deniz kenarındaki küçük bir bara-
kada yaşıyordu. (adlaşmış sıfat) NESNE (DÜZ TÜMLEÇ)
» Kapının tokmağı neredeyse çürümüştü. (ad * Öznenin yaptığı işten doğrudan etkilenen öge
tamlaması) nesnedir. Nesneyi bulmak için yükleme “Ne?,
» Macera romanlarını okumak çok zevklidir. Neyi?, Kimi?” sorularından uygun olanı sorarız.
(İsim-fiil grubu) œ Örnek:
» O benim en çok değer verdiğim kişidir. » Burada son fırtına son dalı kırıyordu.
(zamir)
(Neyi kırıyordu?) → son dalı
* Bir cümlede birden fazla özne bulunabilir. » Suat, elindeki bardağı yere düşürdü.
œ Örnek: (Neyi düşürdü?) → elindeki bardağı
» Hasta bakıcılar, doktorlar, hemşireler ve
durumu ağır olmayan bazı hastalar bahçedeki » Türkçe öğretmenimiz sınıf başkanını uyardı.
çay toplantısına katıldılar. (Kimi uyardı?) → sınıf başkanını
» Güneş, yer, gök, deniz iç içe kaynaşır. » Annesi onun için kremalı pasta getirmişti.
* Bazı cümlelerde birkaç özne sıralandıktan (Ne getirmişti?) → kremalı pasta
sonra bu özneler “tüm(ü), hepsi” zamirleriyle » Her gece yatmadan önce kitap okurum.
pekiştirilir.
(Ne okurum?) → kitap
œ Örnek:
» Ahmet, Ömer, Sevda, kısacası arkadaşları- * Nesneler belirtili ve belirtisiz nesne olmak
mın hepsi ziyaretime gelmişlerdi. üzere ikiye ayrılır.
» Akasyalar, söğütler, kavaklar, tüm ağaçlar Belirtili Nesne:
yağmuru bekliyordu. Belirtme hâl eki olan “-i” ekini almış nesne-
* Özne görevindeki kişi ve işaret zamirleri cümle * lerdir. Belirtili nesneyi bulmak için yükleme
içinde yazılmayabilir. Cümlede verilmeyen kişi “Kimi?, Neyi?” sorularından uygun olanını
ve işaret zamirlerine “gizli özne” denir. sorarız.
EDİTÖR YAYINEVİ
