Page 7 - 2024-yurtdisi-cozumlu-konu-anlatimli

SÖZCÜKTE ANLAM VE SÖZCÜK BİLGİSİ 7
Örnek Soru Yansıma Sözcükler
“Kök” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anla- Doğada insan dışındaki herhangi bir varlığın sesinden
mıyla kullanılmıştır? hareketle dilde oluşturulan sözcüklere yansıma sözcük
A) Bazı bitkilerin kökleri hekimlikte kullanılır. denir. Yansıma sözcüklerin kökleri, doğada duyulan
sesin kendisidir.
B) Bu sezon rakiplerimize kök söktüreceğiz.
C) Çınarın kökleri nehre kadar uzamış. Ɖ Miyavladı
D) Dilimizde birçok sözcüğün kökü tek hecelidir. Ɖ fokurduyor
E) Artık bu meseleyi kökünden halletmeliyiz. Ɖ cızırtı horlama
Ɖ hırlama
Çözüm
“Kök” sözcüğü: A ve C’de gerçek, B ve E’de mecaz anlamlı olarak Ɖ çınlama…
kullanılmıştır. D seçeneğinde ise dil biliminin bir kavramı olan
kökten bahsedilmektedir. Örnek Soru
Cevap D Ünlü kişilerin yaşamlarının didik didik edilmesi (ayrıntılı olarak
I
incelenmesi) kaçınılmaz (vazgeçilmez) bir durum. Sıra Mark
3. MECAZ (DEĞİŞMECE) ANLAM II
Twain’e gelmiş gibi görünüyor. Ama bir farkla: Bu dosyayı
Çok anlamlı bir sözcüğün temel ve yan anlamından hazırlayan (oluşturan), Twain’in ta kendisi! Dosyada, yazarın ölü-
tamamen sıyrılarak kazandığı yeni anlamına mecaz III
anlam denir. münden yüz yıl sonra yayımlanması koşuluyla yazdığı
Hiçbir sözcük cümle içinde kullanılmadan mecaz anlam otobiyografisi (öz yaşam öyküsü) yer alıyor. Yazılanların ne kadar
kazanamaz. IV
nesnel (yansız) olabileceği elbette tartışılır. Ama kuşkusuz ilginç
Ɖ Baksana, adam sinirinden patlıyor. (mecaz anlam) V
Ɖ Kıvırmasın da gerçeği anlatsın. (mecaz anlam) bir kitap olacak.
Ɖ Bu kez çok ağır konuştu. (mecaz anlam) Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisi ayraç içinde
verilen sözün anlamını içermemektedir?
Ɖ Gerçekten renkli bir kişiliğiniz var. (mecaz anlam)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ŗ NOT Cevap B
( Deyimlerin neredeyse tümü mecaz anlamlıdır. II. SÖZCÜKLERDE ANLAM İLİŞKİLERİ
( (gözden düşmek, suya sabuna dokunmamak,
ağzını aramak, boy ölçüşmek...
1. EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER
Anlam bakımından birbirinin yerini tutan sözcüklere eş
Örnek Soru anlamlı sözcük denir. Anlamdaşlık ilişkisi yabancı diller-
den dilimize girmiş sözcüklerle Türkçe sözcükler ara-
I. Onun bu pişkinliğine bir anlam veremedik. sında görülür. Türkçe sözcükler arasında eş anlamlılık
II. Çoğunluk sağlanamadığı için toplantı ertelendi. değil, yakın anlamlılık söz konusudur.
III. Cesaretinin kırılmasına sen sebep oldun.
Ɖ soru / sual Ɖ sunma / arz
IV. Çevre temizliğine önem vermek gerekir.
Ɖ yanıt / cevap Ɖ görev / vazife
Yukarıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükler ger-
çek anlamı dışında kullanılmıştır? ŗ NOT
A) I ve II B) I ve III C) II ve III ( Eş anlamlı sözcükler genellikle birbirlerinin yerine
D) II ve IV E) III ve IV kullanılabilir; fakat bazı durumlarda birbirinin yerini
tutmaz.
Çözüm c “Karadır bahtım, kördür talihim.” cümlesinde
II. ve IV. cümlelerde geçen çoğunluk ve temizlik sözcükleri ger- “kara” sözcüğünün yerine “siyah” sözcüğü kul-
çek anlamıyla kullanılmıştır. I. cümledeki pişkin (nezaket ku- lanılamaz.
rallarına uymayan), III. cümledeki kırılmak (güvenini yitirmek) Eş anlamlı sözcüklerin aynı cümle içinde kullanıl-
sözcükleri gerçek anlamlarının dışında kullanıldığı için mecaz ( ması anlatım bozukluğuna neden olur:
anlamlıdır.
Cevap B c Bu konudaki öneri ve tekliflerinizi değerlendire-
ceğim. (öneri ve teklif)