Page 45 - 10_tarih_ogretmenin

DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595) 101
OSMANLI - MEMLÛKLU ILIŞKILERI
ˇ Çaldıran Savaşı ile Safevi tehdidini önleyen Yavuz Sultan Selim, Türk İslam dünyasın-
daki en büyük rakibi konumunda olan Memlüklular üzerine yürüdü.
ˇ Osmanlı Devleti’nin Memlüklular üzerine sefer düzenlemesinde;
M Fatih Dönemi’nde bozulan Hicaz su yolları nedeniyle ilişkilerin Memlüklerin Cem
Sultan’ı himaye etmesiyle II. Bayezid Dönemi’nde savaşa dönüşmesi
M Dulkadiroğulları Beyliği’ne Osmanlı Devleti tarafından son verilmesinin Memlükleri
rahatsız etmesi
M İki ülkenin de Türk - İslam dünyasının lideri olmak istemeleri
EDİTÖR YAYINEVİ
M Kutsal yerler ve halifelik makamının Memluklerin denetiminde olması
M Yavuz’un Mısır’dan geçen Baharat Yolu’nu alarak ekonomik üstünlük sağlamak is-
temesi etkili olmuştur.
ˇ Yavuz Sultan Selim, Memlüklular ile Safeviler arasındaki ittifak antlaşmasını öğrenince
ordusunun başında Mısır Seferi’ne çıktı.
ˇ 1516 yılında Halep’in kuzeyindeki “Mercidabık”’ta yapılan savaşı Osmanlı ordusu ka-
zandı. Memlükler bozguna uğrayarak Mısır’a çekilmek zorunda kaldılar.
ˇ Osmanlı ordusu da onların peşinden güneye doğru ilerleyerek Suriye ve Filistin’i aldı.
ˇ Kansu Gavri Mercidabık Savaşı alanında öldükten sonra yerine oğlu Tomanbay geçti.
ˇ Yavuz, Memlüklerin yeniden toparlandıklarını öğrenince 1517’de Mısır üzerine yürüdü.
Filistin ve Sina Yarımadası üzerinden Mısır’a giren Osmanlılara karşı Memlükler “Rida-
niye’de” bir savunma hattı kursalar da başarılı olamadılar.
ˇ Topçu ve süvari üstünlüğüne sahip Osmanlı ordusu kısa sürede Mercidabık Savaşı’nı
kazanarak tüm Mısır’ı kontrolü altına aldı ve Memlük Devleti’ne son verdi.

ˇ Mısır Seferi sonucunda;
M Suriye, Filistin, Hicaz ve Mısır Osmanlı topraklarına katıldı.
M İslam birliği büyük ölçüde sağlandı. Memlük Devleti ortadan kaldırıldı. Halifelik
Osmanlılara geçti ve Osmanlı Devleti İslam dünyasının lideri oldu.
M Yavuz Sultan Selim halife olan ilk Osmanlı padişahı oldu. Böylece devletin teok-
ratik özelliği arttı. Kutsal emanetler İstanbul’a getirildi.
M Yavuz, savaştan sonra halife ve akrabalarını idari tedbir amaçlı olarak ayrıca
alim ve şeyhleri de medreselerde yararlanmak üzere İstanbul’a getirdi. Baharat
Yolu Osmanlıların denetimine geçti.
M Venedik, Kıbrıs için Memlüklere ödemekte olduğu yıllık vergiyi Osmanlı’ya öde-
meye başladı.

NOT:
ˇ Yavuz Sultan Selim, İstanbul’u hilafet merkezi yapmayı amaçlıyordu. Bu yüzden Ab-
basi halifesi ile birlikte Mukaddes Emanetleri Kahire’den istanbul’a getirdi.
ˇ Bununla birlikte kendisi halife unvanı yerine “Hadimü’l Haremeyn” (Mekke ve Medi-
ne’nin Hizmetkarı) unvanını tercih etti. Buna karşılık Mısır’ın fethinden sonra Müs-
lüman hükümdarlara gönderdiği mektuplarda Hilafet-i Ulya (Büyük Hilafet) anlayışı
doğrultusunda kendisine itaat edilmesi gerektiğini belirtti. Osmanlı padişahları halife-
lik makamını genelde İslam dünyasında birliği sağlamak için kullandılar.