Page 21 - Hakim ve Savcı Yardımcılığı (Adli-İdari) Genel Yetenek - Genel Kültür Konu Anlatımlı

BÖLÜM 1 TEMEL HUKUK BİLGİLERİ

SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLAR
• Toplumu oluşturan bireylerin uymak zorunda oldukları ödev ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara sosyal hayatı düzenleyen
kurallar adı verilir. Sosyal hayatı düzenleyen kuralların hepsi genel, sürekli ve yaptırımlı kurallardır.
DATA YAYINLARI
DİN KURALLARI HUKUK KURALLARI
• İnsanın inançlarıyla ilgili ilişkilerini düzenleyen kurallardır. Din • Devlet gücüyle desteklenen, kişilerin toplum içindeki davranış-

kurallarının yaptırımı manevidir. Uhrevi ve dünyevi kurallar larını düzenleyen, uyulması zorunlu yazılı ve yazısız kurallardır.
olarak ikiye ayrılır. • Hukuk kurallarının yaptırımı ile diğer kuralların yaptırımları
► Örneğin; namaz kılmak, zekât vermek gibi. arasındaki en önemli fark, hukuk kurallarının yaptırımı devlet
GÖRGÜ KURALLARI gücüyle desteklendiği için maddidir.
• İnsanların, diğer insanlarla birlikte olduklarında göstermeleri ► Örneğin; suç işleyen bir kişi hapis cezasına çarptırılır.
gereken davranışlardır. Görgü kurallarının yaptırımı manevidir.
► Örneğin; oturma, yeme, içme, giyinme adabı gibi. Hukuk Kurallarının Amacı
AHLAK KURALLARI • Toplumsal barışı, adaleti ve hukuksal güvenliği sağlamaktır.
• Bireylerin kendilerine ve topluma karşı nasıl davranmaları • Düzeni korumak ve yeni gelişmelere cevap vermektir.
gerektiğini belirten kurallardır. Ahlak kuralları yazısız kurallar-
dır. Ahlak kurallarının yaptırımı manevidir. Subjektif ve objektif Hukuk Kurallarının Özellikleri
ahlak kuralları olarak ikiye ayrılır. • Hukuk kuralları soyuttur, geneldir, süreklidir, objektiftir.
► Örneğin; dürüst olmak, yalan söylememek gibi. • Hukuk kuralları yaptırıma dayalıdır ve kişilik dışıdır.

HUKUKUN TÜRLERİ
Pozitif Hukuk (Müspet Hukuk): Bir ülkede, belli bir dönemde yürürlükte bulunan yazılı ve yazısız hukuk kurallarının tümüne pozitif
(müspet) hukuk denir.
► Örneğin; Anayasa, kanun, örf ve adetler...
Doğal (Tabii) Hukuk: Belli bir yer ve zamanda uygulanan hukuka değil, adalet ve hakkaniyet anlayışına göre olması gereken ideal
hukuk kurallarına doğal hukuk denir.
Mevzu Hukuk (Mevzuat): Bir ülkede yetkili bir makam tarafından konulan ve yürürlükte bulunan yazılı hukuk kurallarının tümüne
mevzu hukuk denir.
► Örneğin; Anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve içtihadı birleştirme kararları
Tarihi Hukuk: Yürürlükte olmayan, yürürlükten kaldırılmış hukuk türüne tarihi hukuk denir.
► Örneğin; 1921 Anayasası
HUKUK KURALLARININ ÇEŞİTLERİ
Emredici (Amir) Hukuk Kuralları: Tarafların kesinlikle uymak zorunda oldukları, ortadan kaldıramadıkları ve aksine bir hukuksal
işlem yapılması mümkün olmayan kurallardır. Bu kurallara aykırı davranan kişilere hukukun yaptırım türleri uygulanır.
► Örneğin; bir kimsenin aynı anda iki yerleşim yeri olamaz.
Tamamlayıcı Hukuk Kuralları: Kişilerin kendi iradeleriyle yaptıkları sözleşmede bıraktıkları hususları tamamlayan kurallardır.
► Örneğin; bir borç ilişkisinde faiz oranını taraflar kendi aralarında belirleyebilir. Böyle bir belirleme yapılmamışsa faiz oranı
kanunlara göre yapılır.
Tanımlayıcı Hukuk Kuralları: Bir hukuki kavramın ne anlam ifade ettiğini açıklayan kurallardır.
► Örneğin; TTK madde 12’ye göre tacirin tanımı şöyle yapılmıştır; “Bir ticari işletmeyi, kısmen de olsa, kendi adına işleten kişiye
tacir denir.”
Yorumlayıcı Hukuk Kuralları: Taraflarca düzenlenmiş, ancak değişik anlamlara gelebilecek olan bir ifadenin hangi anlamda anla-
şılması gerektiğini ifade eden kurallardır.
► Örneğin; taraflar arasında yapılan bir sözleşmede ücretin ayın ortasında ödeneceği belirtilmişse Borçlar Kanunu madde 91’e
göre “ayın ortası” ifadesinden ayın 15. günü anlaşılır.

560