Page 43 - 9_tarih_ogretmenin
P. 43
TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ 163
F Bu anlayış Sultan’ın mensup olduğu hanedandaki erkek çocuklar için de geçerliydi.
F Bu nedenle ilk Türk devletlerinde olduğu gibi ülke ülüş geleneğine göre hanedan üye-
leri arasında paylaştırılırdı.
F Bu geleneği sürdüren Tuğrul Bey fethedilmiş ve fethedilecek toprakları hanedan üye-
leri arasında paylaştırdı.
F Bununla birlikte fetih hakkı uygulamasının ülke topraklarının parçalanmasına yol aça-
bileceği düşüncesiyle ilerleyen yıllarda merkeziyetçi bir politika izledi.
EDİTÖR YAYINEVİ
F Eski İran devlet geleneğinin ve İslam dünyasındaki tek hilafet anlayışının etkisiyle
merkezi otoriteyi güçlendirmeye yönelik adımlar attı.
F Bu amaçla vezirlik makamına İranlı yöneticileri tayin etti.
F Merkeziyetçi bir politika izleyen bir diğer hükümdar ise Alp Arslan oldu.
F Alp Arslan bu amaçla vezirlik makamına merkezi devlet teşkilatını savunan Nizamül-
mülk’ü getirdi.
F Bir yandan da oğlu Melikşah’ı veliaht tayin ederek kendisinden sonra çıkabilecek taht
kavgalarının önüne geçmek istedi.
F Büyük Selçuklu Devleti’nde hutbe okutmak, para bastırmak, çetr adı verilen hüküm-
dar şemsiyesi, tuğ, sancak, otağ denilen hükümdar çadırı, nevbet ve mühür bağım-
sızlık sembolü olarak kullanılırdı.
F En üst kademesinde sultanın bulunduğu Selçuklu Devleti’nde güç ve yönetim yapısı
saray, hükümet, adliye ve ordu unsurlarından oluşmuştur.
SARAY
F Hükümdar, ailesi ve maiyeti ile birlikte sarayda yaşardı.
F Devlet’in mutlak yöneticisi olan sultan, iktaları dağıtmak asker ve sivil görevlileri tayin
etmek gibi geniş yetkilere sahipti.
F Bununla birlikte sultanın devleti yönetirken mevcut kanunlara, Türk töresine ve İs-
lam’ın esaslarına riayet etmek gibi yükümlülükleri vardı.
F Bu nedenle keyfi şekilde davranamazdı. Kurultay geleneğinin ve İslam’daki meşve-
ret ilkesinin gereği olarak haftanın belli günlerinde devlet adamları ve komutanlarla
istişare ederdi.
F Devlet yöneticilerinde aranan özellikler konusunda Selçuklu sultanlarını en fazla etki-
leyen devlet adamı Nizamülmülk’tür.
F Alp Arslan’a dokuz, onun oğlu Melikşah’a yirmi yıl vezirlik yapan Nizamülmülk devlet
yönetimi ile ilgili düşüncelerini Melikşah’ın isteğiyle yazdığı Siyasetname’de anlattı.
