Page 84 - 10. SINIF BİYOLOJİ FAVORİ DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 3. ÜNİTE: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI

ekosİstem ekolojİsİ

Ekosistemin Yapısı Canlılardaki Beslenme Şekilleri

Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadığı çevreyle olan Q Beslenme canlıların ortak özelliklerinden biridir. Canlılar
ilişkisini, yaşamın devamlılığını sağlayan, madde ve enerji beslenerek enerji ihtiyaçlarını karşılar.
döngülerini inceleyen bilim dalıdır.
Q Beslenme şekillerine göre canlılar ototrof, heterotrof ,
Ekosistem: Aynı alanda etkileşim halinde bulunan farklı hem ototrof hem de heterotrof beslenme olmak üzere
türden canlı grupları ile bu canlıları içinde barındıran üç grupta incelenir.
cansız çevrenin tamamıdır.
Q İnorganik maddeleri organik maddeye dönüştürerek eko-
Ekosistem Ekolojisi: Ekosistemlerin yapısını ve işleyişini sistemin ve kendisinin besin ihtiyacını karşılayan canlı-
inceleyen alt bilim dalıdır. lara ototrof denir. Ototrof canlılar besinlerini sentez-
Ekolog: Ekoloji alanında inceleme ve araştırmalar yapan lerken ışık enerjisini kullanıyorsa fotootrof, inorganik
bilim insanıdır. maddelerdeki bağ enerjisini kullanıyorsa kemootrof canlı
denir. Bazı bakteriler, arkeler örnek verilebilir. Besinle-
Biyosfer (Ekosfer): Yeryüzünde canlıların yaşadıkları alan- rini kendileri üretmeyip dışarıdan hazır olarak alan canlı-
ların tamamıdır.
lara heterotrof canlılar denir. Sadece bitkisel besinlerle
Tür: Ortak bir atadan gelen, aralarında gen alışverişi beslenen canlılara otçul (herbivor), sadece hayvansal
yapabilen yapı ve görev bakımından benzer özellikler gös- besinlerle beslenen canlılara etçil (karnivor), her iki besin
teren, çiftleştiklerinde kısır olmayan nesiller meydana türüyle de beslenebilen canlılara ise hepçil (omnivor) can-
getiren bireyler topluluğudur. lılar denir.
Popülasyon: Belirli bir alanda bir arada yaşayan, aynı
tür canlıların oluşturduğu topluluktur. Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı
Komünite: Aynı bölgede yaşayan ve birbirleriyle etkileşim Q Ekosistemde madde ve enerji akışının dengede kalmasını;
içerisinde olan popülasyonların oluşturduğu topluluktur. üreticiler besin üreterek, tüketiciler madde aktararak,
Biyotop: Komünitelerin yaşamlarını sürdürdüğü coğrafik ayrıştırıcıların inorganik maddeleri doğaya geri kazan-
alanlardır. dırarak sağlar. Bu döngünün devamlılığının sağlanması
Ekoton: Komüniteler arası geçiş bölgeleridir. Tür çeşitlili- kaybedilen maddelerin yerine konması ve sistemdeki can-
ğinin fazla olduğu bölgelerdir. lıların kullanımına sunulması gereklidir. Üreticiler güneş
Habitat: Canlıların yaşamını sürdürebildiği ve üreyebildiği enerjisini kullanarak besin sentezler. Üreticilerle besle-
ortamlardır. Bir türün habitatı doğada arandığında o nen otçul canlılara birincil tüketici; enerji kaynağı olarak
türün bulunacağı adrestir. otçulları tüketen etçil canlılara ikincil tüketici, etçil ve
Ekolojik niş: Canlıların yaşadığı ekosistemlerdeki işlevle- otçul canlıları tüketen canlılara üçüncül tüketici denir.
rine denir. Yani canlıların çevresindeki kaynakları kullanım Bu döngüde yer alan tüm canlı atıklarını ve kalıntılarını
şeklidir.
ayrıştırıcılar tarafından tekrar döngüye kazandırılır.
Ekosistemin Canlı ve Cansız Bileşenleri Q Besinlerdeki enerjinin üreticilerden tüketiciye doğru
Ekosistem; canlı (biyotik) ve cansız (abiyotik) faktör- aktarılmasına besin zinciri denir.
lerden meydana gelir.
Q Çok sayıda besin zincirinin bir araya gelerek oluşturduk-
Ekosistemdeki canlı faktörler: Ekosistemde bulunan, ları yapıya besin ağı denir.
birbiriyle etkileşen canlı varlıkların tümüdür. Üretici-
ler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar olmak üzere üç grupta Q Besin zincirini oluşturan her bir beslenme basamağına
incelenir. trofik düzey denir. 1. trofik düzeyde üreticiler, 2. tro-

Ekosistemdeki cansız faktörler: Ekosistemde canlılar fik düzeyde birincil tüketiciler, 3. trofik düzeyde ikincil
dışında kalan, canlı varlıkların yeryüzündeki dağılımını tüketiciler yer alır. Besin zincirindeki her bir basamağı
etkileyen faktörlerdir. Işık, sıcaklık, toprak, iklim oluşturan canlıların yapısındaki organik madde miktarına
örnek verilebilir.
biyokütle (biyomas) denir.

MARKAJ
MARKAJ YAYINLARIYAYINLARI
84 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji